Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
43 treff

Nynorskordboka 43 oppslagsord

skugge 2

skugga

verb

Tyding og bruk

  1. gje skugge;
    Døme
    • skugge for sola;
    • skugge med handa over auga
  2. i overført tyding: skjule, mørkleggje (2)
    Døme
    • diskusjonen skuggar for bodskapen
  3. halde auge med i løynd;
    Døme
    • bli skugga av politiet
Artikkelside

skugge 3

skugga

verb

Opphav

frå svensk

Faste uttrykk

  • skugge bana
    trekkje seg bort
    • dei har skugga bana i kontroversielle saker
  • skugge unna
    unndra seg;
    vegre seg
    • han var ikkje den som skugga unna ein kamp
Artikkelside

skugge 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skuggi

Tyding og bruk

  1. mørkt område på den sida av noko som vender bort frå lyskjelda
    Døme
    • setje seg i skuggen;
    • stå i skuggen av huset;
    • det er 20 °C i skuggen;
    • trea kasta lange skuggar i kveldssola
  2. mørkare farga eller skravert felt på eit målarstykke eller ei teikning
    Døme
    • leggje skugge på ei teikning;
    • fordele lys og skugge
  3. mørk flekk
    Døme
    • ha blå skuggar under auga
  4. skjerm på hovudplagg;
    Døme
    • ei lue med skugge
  5. i overført tyding: merke av noko;
    snev
    Døme
    • utan skugge av tvil;
    • ein skugge av eit smil
  6. i overført tyding: dyster mine
    Døme
    • det la seg ein skugge over andletet hans

Faste uttrykk

  • ein skugge av seg sjølv
    ingenting mot det ein har vore
  • kaste skugge over
    formørkje (3)
    • kostnadene kastar skugge over visjonane
  • kome i skuggen av
    bli mindre lagd merke til enn (ein annan)
    • eldresaka kom i skuggen av klimapolitikken
  • setje i skuggen
    overstråle, overgå
    • han vart sett i skuggen av meir garva folk
  • springe frå sin eigen skugge
    prøve det umoglege
Artikkelside

tone 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt tóni ‘tone, musikalsk lyd’; opphavleg frå gresk tonos ‘spenning, spent streng, tone’

Tyding og bruk

  1. lyd som har ei viss høgd, styrke og kvalitet og er danna av regelfaste svingingar i ein lekam, til dømes streng på eit musikkinstrument eller stemmebanda hos menneske
    Døme
    • sopranane sang dei høgaste tonane;
    • høyre vakre tonar;
    • han kan ikkje syngje ein tone
  2. Døme
    • setje tone til eit dikt
  3. Døme
    • fiolinen hadde ein vakker tone
  4. heving eller senking av røysta som uttrykk for stemning, innstilling og liknande;
    Døme
    • i ein spørjande tone;
    • ikkje ta den tonen!
    • han sa det i ein fortruleg tone
  5. måte å uttrykkje seg på;
    Døme
    • brevet har ein venleg tone;
    • framføringa hadde ein varm, personleg tone
  6. (rett) måte å te seg eller uttrykkje seg på;
    skikk og bruk, åtferd
    Døme
    • det er ikkje god tone
  7. lys, skugge og fargar i samspel som gjev eit visst særpreg;
    Døme
    • håret har ein raudleg tone

Faste uttrykk

  • blå tone
    tone eller melodi med melankolsk preg laga ved å senke tersen (1 eller septimen, særleg i jazz og blues
    • publikum fekk servert både blå tonar og klassisk gitarmusikk
  • finne tonen
    kome godt overeins med;
    like
    • dei fann tonen under middagen;
    • vi finn raskt tonen
  • gje tonen
    spele eller syngje den tonen musikarane skal ta utgangspunkt i når dei skal stemme eller syngje
  • i høge tonar
    særs mykje
    • han prisa maten i høge tonar;
    • dei rosar arbeidet i høge tonar
  • nye tonar
    nye eller annleis haldning, synspunkt eller praksis hos nokon
    • dette var nye tonar frå leiinga
  • slå an tonen
    • spele første tone i eit musikkstykke
    • vise korleis noko skal gå føre seg;
      gje ramma for noko
      • opposisjonen slo an tonen for forhandlingane;
      • den første låten slo an tonen for konserten
  • takt og tone
    framferd overfor andre menneske
    • lære seg reglane for god takt og tone;
    • vise dårleg takt og tone
Artikkelside

umbra

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘skugge’

Tyding og bruk

  1. mørkt område i ein solflekk
  2. skugge frå planet
  3. brunt til grønleg fargestoff laga av bergarter med jern, mangan og silikat
Artikkelside

skuggeleggje, skuggelegge

skuggeleggja, skuggelegga

verb

Tyding og bruk

  1. Døme
    • høge bygg vil skuggeleggje gata
  2. leggje skugge (1, 2) på teikning eller måleri
    Døme
    • ho skuggelegg teikninga av hunden
  3. i overført tyding: dekkje over;
    skjule;
    Døme
    • dei har skuggelagd problema
Artikkelside

kome i skuggen av

Tyding og bruk

bli mindre lagd merke til enn (ein annan);
Sjå: skugge
Døme
  • eldresaka kom i skuggen av klimapolitikken
Artikkelside

skuggelegging

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å kaste skugge (1, 1)
    Døme
    • resultatet av nybygget blir skuggelegging av tomtene
  2. det å leggje skugge (1, 2) på teikning eller maleri
    Døme
    • lære seg perspektivteiking og skuggelegging
  3. i overført tyding: det å dekkje over noko;
    Døme
    • kome med bortforklaringar og skuggelegging
Artikkelside

skyggje 1, skygge 2

skyggja, skygga

verb

Opphav

norrønt skyggja, skyggva

Tyding og bruk

  1. gje skugge;
    Døme
    • skyggje for sola med handa;
    • parasollen skyggjer over hagebordet
  2. syne seg uklart;
    skine gjennom
    Døme
    • det skyggjer gjennom blendingsgardina
  3. halde auge med i løynd;
    spionere på;
    Døme
    • politiet skygger henne
Artikkelside

clairobscur

substantiv inkjekjønn

Uttale

kleråpskyˊr

Opphav

frå fransk , av clair ‘lys’ og obscur ‘mørk’

Tyding og bruk

i målarkunst og grafikk: teknikk med sterk kontrast mellom lys og skugge
Artikkelside