Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

skapar

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skapari; av skape

Tyding og bruk

  1. person som skaper eller har skapt noko
    Døme
    • nyskapar;
    • skaparen av eit kunstverk
  2. Døme
    • det er Skaparen som styrer for oss;
    • du milde skapar!
Artikkelside

skape

skapa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skapa, eigenleg ‘forme med å skjere ut’

Tyding og bruk

  1. gje eit visst skap (1;
    Døme
    • vere vent skapt;
    • skape seg vrang – slå seg vrang
  2. la bli til
    Døme
    • i opphavet skapte Gud himmelen og jorda
    • i perfektum partisipp: som har vorte til, tenkjeleg
      • kvar skapte dag;
      • det er ikkje meining skapt i slikt – det finst ikkje;
      • vere som skapt til noko – høve framifrå til
    • i presens partisipp:
      • det var ikkje att eit (guds) skapande grann
  3. få, lage i stand
    Døme
    • skape noko nytt;
    • skape forventningar, voner
    • vere årsak til
      • skape uro og forvirring;
      • skape seg ei framtid;
      • skape blest om noko
      • ein skapande kunstnar
  4. refleksivt: besne, bli betre
    Døme
    • skapast etter sjukdomen

Faste uttrykk

  • ikkje det skapte grann
    ingenting
  • skape om
    forme, lage om
  • skape seg om
    endre, lage seg om i lag og utsjånad
  • skape seg til
    gjere seg til
  • skape seg
    få rette skapet, kome seg;
    særleg om ein unge: slå seg vrang
Artikkelside

kunstsenter

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

stad der ein viser fram, skapar og formidler kunst;
jamfør kultursenter
Artikkelside

gud

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt goð, guð

Tyding og bruk

  1. overnaturleg skapning som har makt over naturen og menneska (og som blir æra og dyrka)
    Døme
    • greske gudar;
    • dyrke framande gudar;
    • bli æra som ein gud
  2. (brukt som særnamn) i monoteistiske religionar, særleg kristendomen: allmektig skapar som rår over verda og menneska;
    personleggjord åndeleg kraft som menneske ber til
    Døme
    • tru på Gud;
    • be til Gud;
    • takke Gud;
    • Gud vere lova;
    • Herren vår Gud;
    • forkynne Guds rike;
    • trua på Jesus som Guds son;
    • misbruke Guds namn;
    • lære at alle menneske er Guds barn
  3. brukt i utrop og andre meir eller mindre faste seiemåtar
    Døme
    • gud hjelpe meg;
    • gode gud for eit vêr;
    • gud, så redd eg vart;
    • det er eit guds under at det gjekk godt;
    • det var ei guds lykke at ikkje fleire liv gjekk tapt

Faste uttrykk

  • av Guds nåde
    som er svært evnerik
    • ein kunstnar av Guds nåde
  • det skal/må gudane vite
    det anar eg ikkje
  • eit syn for gudar
    noko som er svært vakkert eller umåteleg morosamt å sjå
  • for guds skuld
    framfor alt;
    for all del
    • sei for guds skuld ikkje noko
  • gud betre
    • brukt i utrop
      • gud betre oss for eit vêr;
      • gud betre for ei herleg tid
    • sant å seie;
      ærleg talt
      • det er nok slik fatt, gud betre
  • Gud nåde
    brukt som trugsel: måtte Gud vise nåde (til den som vågar det nemnde)
    • Gud nåde deg om du kjem for seint!
  • gud og kvarmann
    absolutt alle
    • han skrytte av det til gud og kvarmann
  • gud veit
    det er ikkje godt å seie;
    ingen kan vite
    • gud veit kvar han er no
  • gudane veit
    det er ikkje godt å seie;
    ingen kan vite
    • gudane veit korleis det gjekk til
Artikkelside

fornyar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som skapar fornying
Døme
  • ein fornyar av språket;
  • forfattaren er ein fornyar av romankunsten
Artikkelside

arkitekt

substantiv hankjønn

Uttale

arkitekˊt

Opphav

gjennom latin; frå gresk arkhitekton ‘overbyggmeister’

Tyding og bruk

  1. person (med utdanning på universitetsnivå) som har til yrke å lage utkast og teikningar til byggverk og å planleggje og leie byggjearbeid
    Døme
    • utbygginga av området er planlagd av ein arkitekt;
    • huset er teikna av ein arkitekt
  2. i overført tyding: opphavsmann, skapar
    Døme
    • ho er arkitekten bak filmen
Artikkelside

stiftar

substantiv hankjønn

Opphav

av stifte (2

Tyding og bruk

  2. person som får i stand eller valdar noko
    Døme
    • urostiftar
Artikkelside

skaparverk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

verk (2, 2) gjort av ein skapar
Døme
  • Guds skaparverk
Artikkelside

betent

adjektiv

Uttale

betenˊt

Opphav

jamfør betennelse

Tyding og bruk

  1. som syner teikn på betennelse;
    som det er gått betennelse i
    Døme
    • eit betent sår;
    • betente auge
  2. i overført tyding: som skapar uro, konflikt, engasjement;
    Døme
    • ei betent sak;
    • eit betent tema;
    • ein betent konflikt som har vart lenge
Artikkelside