Avansert søk

Nynorskordboka 61 oppslagsord

mellomrom

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør rom (

Tyding og bruk

fysisk avstand mellom to individ, ting eller punkt
Døme
- maskinsaum med eit mellomrom på 3 mm mellom stinga;
- føye saman to ord til eitt, utan mellomrom
tidsrom mellom to tidspunkt, periodar eller hendingar;
opphald, pause
Døme
- fylle på olje med tre dagars mellomrom;
- med jamne mellomrom

spalte 1

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

avlang, smal opning;
smalt mellomrom (1)
Døme
- lyset kom inn gjennom ei spalte i taket
loddrett kolonne av prenta tekst på avis-, bok- eller bladside
Døme
- overskrifta gjekk over fleire spalter
liten del av blad eller avis der einkvan skriv om eit særskilt emne eller der ein særskild medarbeidar skriv
Døme
- skrive ei fast spalte i avisa
- - bridgespalte
  - språkspalte
  - spørjespalte

Faste uttrykk

figurere i spaltene
bli omtalt i avisene

viss 1

adjektiv

Opphav

norrønt víss, opphavleg samanfall med víss ‘vis’; samanheng med vis ( og vite

Tyding og bruk

sikker, avgjord, tvillaus;
jamfør visst (1, 1)
Døme
- vere viss på noko;
- vite for visst;
- den vissaste råda mot forkjøling;
- sant og visst;
- sikkert og visst
bestemd, fastsett
Døme
- sitje på sin visse plass;
- visse grunnar;
- med visse mellomrom;
- på visse måtar;
- ein viss herr Ås;
- vere ei viss hjelp i

Faste uttrykk

ein viss mann
fanden;
jamfør hinmann
det var som ein viss mann styrde med dei
ein viss stad
do (2, toalett (1)
i/til ei viss grad
til dels, litt
i ei viss grad kan ein seie det;
eg er til ei viss grad einig med deg
i ein viss fart
svært fort;
brennfort
han forsvann i ein viss fart

tikke 4

tikka

verb

Opphav

Tyding og bruk

med små, jamne mellomrom lage ei monoton rekkje av stutte, kneppande lydar;
seie tikk
Døme
- uret tikkar
kome fram, bli skriven med små, kneppande lydar
Døme
- meldinga tikka inn på fjernskrivaren

tette 2

tetta

verb

Opphav

Tyding og bruk

gjere tett
Døme
- tette eit røyr;
- ho tetta ein sprekk
gjere mjølk tjukk med tette (1, 1)

Faste uttrykk

tette seg
- bli tett
  kummane tetta seg av sand og lauv
- få mindre mellomrom
  det tettar seg i rundkøyringa
tette seg til
bli tett(are);
tetne
røyret tetta seg til

tett

adjektiv

Opphav

norrønt þéttr

Tyding og bruk

som ikkje har hol, opningar eller liknande;
motsett lek (3
Døme
- ein tett dunk;
- taket er tett
- - lydtett
  - lystett
  - vasstett
som har tetna;
tilstoppa
Døme
- vere tett i nasen;
- vasken er tett
som er dekt eller fylt av einskilddelar eller -individ i stort tal med små mellomrom
Døme
- tett skog;
- ein tett hekk;
- tett busetnad;
- garn med tette masker
samantrengd, konsentrert;
kompakt
Døme
- tett skydekke;
- tett snødrev;
- tett trengsel;
- tett trafikk;
- dei tettaste konsentrasjonane av oppdrettsanlegg
- brukt som adverb:
  bu tett;
  husa står tett;
  det snør tett
om forhold mellom menneske: nær, fortruleg
Døme
- få til eit tettare samarbeid
- brukt som adverb:
  jobbe tettare saman
fast bygd;
fyldig, solid
Døme
- ein tett og undersetsig kar
som har vanskar med å forstå eller oppfatte ting;
dum, treg
Døme
- vere litt tett
som går føre seg med stutte mellomrom
Døme
- tette togavgangar;
- i tett rekkjefølgje
- brukt som adverb:
  bilane køyrer tett;
  drikke tett
brukt som adverb: nært, utan mellomrom
Døme
- klemme nokon tett inntil seg;
- danse tett saman;
- leve tett på kvarandre;
- kleda slutta tett om kroppen;
- bu tett ved skulen

Faste uttrykk

halde tett
ikkje seie noko
kome tett på
kome nær;
bli godt kjent med
han kjem tett på kundane
tett i nøtta
dum
tett i tett
i talrik mengd med små mellomrom
husa ligg tett i tett

sperre 2

sperra

verb

Opphav

norrønt sperra

Tyding og bruk

setje opp sperre (1, 2);
stengje (1)
Døme
- sperre ei gate;
- sperre av eit område;
- bilen stod slik at han sperra trafikken
- brukt som adjektiv:
  ein sperra veg
opne vidt opp;
spile (2, 2)
Døme
- sperre opp auga

Faste uttrykk

sperra konto
konto som ikkje kan disponerast av eigaren
setje inn eit depositum på sperra konto
sperra sats
sats (7) med større mellomrom mellom bokstavane enn vanleg
sperre inne
setje i fengsel

periodisk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld ein periode (1);

som skjer regelbunde;

som kjem att med jamne mellomrom

Døme

periodisk køyretøykontroll

Faste uttrykk

det periodiske systemet
gruppering av grunnstoffa etter stigande atomnummer i vassrette og loddrette rekkjer som er ordna etter visse eigenskapar ved grunnstoffa;
periodesystemet

luke 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

lem, lita dør til å stengje ei opning med
- - bakluke
  - damluke
  - kjellarluke
opning, glugge i ein vegg, eit skipsdekk og liknande
Døme
- sitje i luka på postkontoret;
- skalke lukene
- - billettluke
  - lasteluke
  - lufteluke
mellomrom, tomrom, lomme (2)
Døme
- parkere i ei luke;
- løparen fekk ei luke til resten av feltet

Faste uttrykk

luft i luka
liv og røre

luft

substantiv hokjønn

Opphav

av tysk luft; same opphav som loft og lukt (

Tyding og bruk

gassblanding som utgjer atmosfæren rundt jorda
Døme
- rein luft;
- rå luft;
- varm luft;
- trekkje frisk luft;
- slangen er fylt med luft
- - vårluft
i bunden form: atmosfæren rundt jorda;
ope rom mellom golv og tak eller over ein viss plass;
tomrom, mellomrom
Døme
- kaste ballen opp i lufta;
- sprengje noko i lufta
åndeleg atmosfære, stemning
Døme
- forventning i lufta;
- spenning i lufta
lukt (1
Døme
- god luft;
- stygg luft

Faste uttrykk

behandle som luft
oversjå ein person med vilje
eit slag i lufta
gjerning som er heilt utan verknad
få luft under vengene
- om fugl: kome så høgt at vengene ber
- få prøve seg, utfalde seg
  ho fekk først luft under vengane da ho flytta heimanfrå
gje luft
gje uttrykk for kjensler, haldningar og liknande
gje kjenslene luft
gripe ut av lufta
påstå noko ein ikkje har grunnlag for
argumentet er ikkje gripe ut av lufta
gå på lufta
bli send, bli kringkasta
programmet går på lufta to gonger i veka
henge i lause lufta
mangle tilknyting eller feste
liggje i lufta
(om hending) vere ventande, vere underforstått
sjå ut i lufta
sjå utan å feste blikket
springe i lufta
eksplodere (1)
vere luft for nokon
bli oversett med vilje
han er berre luft for henne

Side 1 av 7

Resultat per side: