Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 264 oppslagsord

kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Tyding og bruk

  1. med same farge som nyfallen snø (eit fargeinntrykk som kjem fram når mest alt lyset blir kasta attende)
    Døme
    • kvit skjorte;
    • teikne på kvitt papir;
    • det kvite huset;
    • smile med kvite tenner;
    • ete fiskebollar i kvit saus til middag
  2. om hår og skjegg: kvit (1) av elde
    Døme
    • bli heilt kvit i håret
  3. om person: med unormalt lys hudfarge, til dømes på grunn av sinnsrørsle eller hardt strev
    Døme
    • vere kvit av sinne;
    • vere kvit og bleik av inneliv
  4. om person: med lys hudfarge
    Døme
    • ei kvit kvinne i 50-åra
    • brukt som substantiv
      • det økonomiske gapet mellom kvite og svarte i USA
  5. brukt som substantiv: sjakkspelar med kvite brikker
    Døme
    • kvit vinn med remis;
    • springaren til kvit vart sett ut av spel
  6. om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den kongelege franske lilja)
    Døme
    • kampen mellom dei raude og dei kvite

Faste uttrykk

  • det kvite i auga
    den kvite senehinna i auga
    • ho var så sint at vi berre såg det kvite i auga
  • gå kvit
    om sjø eller bølgjer: ha skumtoppar
    • sjøen går kvit
  • heise det kvite flagget
    overgje seg
  • kvit brur
    brur kledd i kvitt
    • ho skal stå kvit brur
  • kvit elefant
    noko dyrt og unyttig
  • kvit fisk
    fisk som er kvit i kjøtet, til dømes torsk og sei
  • kvit jul
    jul med snø
  • kvit lygn
    lygn for å spare nokon for ei lei sanning;
    naudlygn
  • kvit magi
    hekseri og trolldom som ikkje skader andre
  • kvit månad
    månad utan alkoholbruk
  • kvit slavehandel
    handel med personar med kvit hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
  • kvit som eit laken
    svært bleik
    • han vart kvit som eit laken i andletet
  • kvitt brød
  • kvitt flagg
  • kvitt gull
    legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke
  • kvitt kjøt
    kjøt frå fjørfe, særleg kylling og kalkun
    • forbruket av kvitt kjøt har auka
  • på det kvite lerretet
    på filmduken, ved filmen
  • skyte ein kvit pinn etter
    gje opp som tapt;
    gje opp vona om

kvite 2

kvita

verb

Opphav

av kvit

Tyding og bruk

  1. gjere eller farge kvit
    Døme
    • snøen kvitar marka;
    • kvite fjøset med kalk
  2. vere kvit;
    lyse, skine
    Døme
    • det kvitar i tennene

panamahatt

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet på staten Panama

Tyding og bruk

mjuk, kvit stråhatt
Døme
  • panamahatten var eit moteplagg på byrjinga av 1900-talet

kjole og kvitt

Tyding og bruk

finklede for menn med svart snippkjole og bukse og kvit skjorte;
Sjå: kjole, kvitt

kvit som eit laken

Tyding og bruk

svært bleik;
Sjå: kvit, laken
Døme
  • han vart kvit som eit laken i andletet

kvit månad

Tyding og bruk

månad utan alkoholbruk;
Sjå: kvit, månad

kvit brur

Tyding og bruk

brur kledd i kvitt;
Sjå: brur, kvit
Døme
  • ho skal stå kvit brur

engelsk broderi

Tyding og bruk

kvit saum av broderte hol på kvitt tøy;
Døme
  • ta opp att gamle teknikkar som hardangersaum og engelsk broderi

bengalsk lys

Tyding og bruk

lys med sterk (særleg kvit eller raud) farge brukt m.a. i fyrverkeri og signalisering;
Sjå: bengalsk

kvit flugesopp

Tyding og bruk

giftig sopp med kvit hatt;
Amanita virosa;
Sjå: flugesopp