Avansert søk

Nynorskordboka 15 oppslagsord

klø

verb

Opphav

frå dansk; jamfør norrønt klæja

Tyding og bruk

gni, skrubbe;
kleie (1);
klå (1)
Døme
- klø nokon på ryggen;
- klø hunden bak øyret;
- klø seg til blods
gje kløe
Døme
- såret klødde;
- det klør i halsen;
- strømpene klør

Faste uttrykk

klø etter
ha sterk trong til;
kleie etter
klø etter å leike
klø i fingrane etter
vere oppsett på noko
klø i fingrane etter å byrje
klø seg i hovudet
syne teikn på rådville
klø seg i hovudet over situasjonen

kråle 2

kråla

verb

Opphav

jamfør tysk kraulen ‘klø’; samanheng med kraule

Tyding og bruk

hovud

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hǫfuð

Tyding og bruk

kroppsdel over eller framfor halsen på menneske og dyr, med hjerne, sanseorgan, munn og opning for luftvegane
Døme
- få ein stein i hovudet;
- ha vondt i hovudet;
- han fall og slo seg i hovudet;
- eit troll med tre hovud
person, individ
Døme
- betale skatt per hovud;
- viss vi deler utlegga likt, blir det 200 kroner per hovud
- - hengjehovud
  - overhovud
  - rotehovud
åndsevne, forstand (1);
hug (1, 1);
tankar (1
Døme
- ha hovudet fullt av planar;
- dette er ikkje etter mitt hovud;
- fordreie hovudet på nokon;
- det er berre sport som står i hovudet på dei;
- kunne noko i hovudet
øvre del av noko eller noko med form som kan likne på eit hovud (1)
Døme
- ei pipe med utskore hovud
- - blomkålhovud
  - brevhovud
  - kålhovud
  - rivehovud
  - spikarhovud

Faste uttrykk

bli raud i hovudet
hisse seg opp
bruke hovudet
tenkje klokt
no må du bruke hovudet her
bry hovudet sitt med noko
spekulere eller gruble på noko vanskeleg
dette treng du ikkje bry hovudet ditt med
bøye hovudet
syne teikn på audmjukskap, skam eller sorg
følgje sitt eige hovud
ikkje bry seg om råd frå andre
få noko inn i hovudet på nokon
få nokon til å forstå eller lære noko
læraren prøvde å få pensumet inn i hovudet på elevane
gjere eit hovud kortare
avrette ved å hogge hovudet av
gå på hovudet
falle framover
gå til hovudet på
- bli ør eller rusa
  vinen gjekk rett til hovudet på meg
- bli overmodig
  suksessen gjekk til hovudet på henne
ha eit godt hovud
vere intelligent
ho har eit godt hovud
ha stort hovud og lite vit
vere dum
ha tak over hovudet
ha husrom
ha/halde hovudet over vatnet
greie seg så vidt
det er så vidt verksemda held hovudet over vatnet utan driftstilskot
halde hovudet høgt
vise teikn på sjølvkjensle eller stoltheit
halde hovudet kaldt
tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
henge med hovudet
vere motlaus eller nedtrykt
hol i hovudet
dumt, vanvettig;
bort i natta
klø seg i hovudet
syne teikn på rådville
klø seg i hovudet over situasjonen
krevje hovudet til nokon på eit fat
(etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
krevje at nokon blir ofra som syndebukk
la hovuda rulle
- avrette i mengd
- nådelaust avsetje eller døme leiande personar
leggje hovudet i bløyt
tenkje hardt
lyst hovud
flink og intelligent person
han er det lyse hovudet i klassa
med hovudet i hendene
initiativlaus;
utan å gjere noko
med hovudet under armen
utan å tenkje;
ikkje bruke hovudet
med lyfta hovud
med stoltheit;
med sjølvtillit
miste hovudet
miste fatninga;
bli rådvill
han mistar hovudet når han blir stressa
over hovudet på nokon
- liggje på for høgt nivå for målgruppa
  brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
- ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
  avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette
rekne i hovudet
rekne i tankane, utan nedskrivne tal
riste på hovudet
syne teikn på nekting, vonløyse eller at ein er oppgjeven
setje seg noko i hovudet
bestemme seg for å gjennomføre noko;
få ein fiks idé som ein ikkje vil endre på
setje/stille saka på hovudet
snu opp ned på eller framstille ei sak stikk imot dei faktiske tilhøva
stange/renne hovudet mot veggen
møte uovervinnelege hindringar
stikke hovuda saman
leggje hemmelege planar eller liknande
stikke hovudet fram
våge å vise seg eller hevde seg
ho har fleire gonger stukke hovudet fram i avisdebatten
stikke hovudet i sanden
ikkje vilje sjå ubehagelege sanningar i auga
stå på hovudet
- stå opp ned
- vere endevend eller i vill uorden
  vi må rydde, heile kjøkenet står på hovudet
ta seg vatn over hovudet
ta på seg noko ein ikkje greier
vekse ein over hovudet
vinne over ein;
ta makta frå ein
alle arbeidsoppgåvene veks meg over hovudet

myggestikk, myggstikk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

(merke etter) stikk av mygg

Døme

klø myggestikka sine

klå

verb

Opphav

norrønt klá; samanheng med klo

Tyding og bruk

gni eller skubbe huda;
kleie (1), klø (1)
Døme
- klå seg på leggen
ta på eller føle med fingrane;
fingre
Døme
- klå på nokon;
- ho må alltid klå på varene
vinne over;
tukte (2), overgå
Døme
- eg skal klå deg!
- prøve å klå motstandarlaget

Faste uttrykk

klå seg på
greie seg mot;
tukte (2)
ho er ikkje god å klå seg på

klø seg i hovudet

Tyding og bruk

syne teikn på rådville;

Sjå: hovud, klø

Døme

klø seg i hovudet over situasjonen

klø etter

Tyding og bruk

ha sterk trong til;

Sjå: klø

Døme

klø etter å leike

klø i fingrane etter

Tyding og bruk

vere oppsett på noko;

Sjå: klø

Døme

klø i fingrane etter å byrje

maure 2

maura

verb

Opphav

Tyding og bruk

arbeide trutt, streve
Døme
- maure og slite
klø, krible
Døme
- gikta maura;
- det maura i heile kroppen
dovne (1)
Døme
- foten maura bort

kleie

kleia

verb

Opphav

norrønt klæja; samanheng med klo

Tyding og bruk

gni eller skrubbe for å hindre kløe;
klø (1)
Døme
- kleie nokon på ryggen;
- kleie kua på halsen
stikke, krisle i huda og liknande;
kjenne kløe;
klø (2)
Døme
- det kleier i øyret;
- eg kleier i øyret;
- myggstikket kleier;
- ullstrømpene kleier

Faste uttrykk

kleie etter
ha lyst til, trå etter;
klø etter
kleie seg i hovudet
syne teikn på rådville;
klø seg i hovudet

Side 1 av 2

Resultat per side: