Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 29 oppslagsord

gror

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt gróðr; av gro (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • potetgror
    • i overført tyding:
      • groren til ny framgang
  2. spiring, groing;
    Døme
    • det kjem gror i kornet;
    • stå i gror
  3. planter, vegetasjon;
    Døme
    • groren står fint i år
Artikkelside

gro 2

verb

Opphav

norrønt gróa

Tyding og bruk

  1. byrje å vekse (frå frø, frukt, knoll), spire, renne
    Døme
    • frøet, kornet, potetene gror
  2. Døme
    • graset, skjegget gror (godt)
    • i overført tyding:
      • det gror (godt) i rørsla for tida;
      • det gror opp el. fram nye lag rundt ikring
  3. om sår: lækjast, heilne
    Døme
    • såret har ikkje grodd enno

Faste uttrykk

  • gro att/til
    vekse til (med gras, skog), tetne (med skit)
  • gro fast
    særl overf: slå seg til (på ein stad)
Artikkelside

poding

substantiv hokjønn

Opphav

av pode (2

Tyding og bruk

  1. det å føre plantedelar saman slik at dei gror i hop og veks vidare som éi plante
  2. det å føre mikroorganismar inn i ein organisme eller ei næringsvæske
Artikkelside

pode 2

poda

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. føre plantedelar saman slik at dei gror i hop og veks vidare som éi plante
  2. føre mikroorganismar inn i ein organisme eller ei næringsvæske

Faste uttrykk

  • pode inn
    innprente
    • dårleg samvit har blitt poda inn i henne frå fødselen av
Artikkelside

pepar

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt piparr; gjennom latin og gresk , frå eit indoarisk språk

Tyding og bruk

  1. plante i slekta Piper med små, bærliknande steinfrukter med brennande smak
  2. krydder med sterk, brennande smak, særleg av fruktene frå pepar (1)
    Døme
    • krydre med salt og pepar;
    • malen pepar;
    • ha heil pepar i fårikålen
  3. i overført tyding: kritikk, skjenn, refs
    Døme
    • dei fekk mykje pepar for utspelet

Faste uttrykk

  • dit peparen gror
    langt bort;
    pokker i vold
  • kvit pepar
    mildt krydder av mogne frukter av Piper nigrum
  • raud pepar
    krydder av kajennepepar
  • spansk pepar
  • svart pepar
    skarpt krydder av umogne frukter av Piper nigrum
Artikkelside

gro mose på

Tyding og bruk

vere urørleg altfor lenge;
vere utdatert eller prega av stillstand;
Sjå: mose
Døme
  • eg kan ikkje bli her til det gror mose på meg!
  • det kjem til å gro mose på denne saka før ho kjem på trykk
Artikkelside

mose 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt mosi; samanheng med myr

Tyding og bruk

  1. samnemning for tre rekkjer (1 av små sporeplanter utan røter og leiingsvev
    Døme
    • tette veggene med mose
  2. Døme
    • setje seg ned i den mjuke mosen

Faste uttrykk

  • gro mose på
    vere urørleg altfor lenge;
    vere utdatert eller prega av stillstand
    • eg kan ikkje bli her til det gror mose på meg!
    • det kjem til å gro mose på denne saka før ho kjem på trykk
  • ugler i mosen
    (frå dansk, opphavleg ‘ulvar i myra’) noko mistenkjeleg;
    noko som ikkje stemmer
Artikkelside

medan, med 3

subjunksjon

Opphav

norrønt meðan, opphavleg ‘med det at’, av med (2 og den (1; samanheng med mens (2

Tyding og bruk

  1. innleier ei leddsetning som uttrykkjer at noko skjer samstundes med noko anna;
    samstundes som, på den tida;
    så lenge som;
    Døme
    • ho les medan ho et;
    • medan graset gror, døyr kua;
    • kom deg heim medan det er lyst;
    • du må teie medan du tygg
  2. innleier ei leddsetning som uttrykkjer (meir eller mindre skarp) motsetning:
    Døme
    • medan vi ikkje har mat, et dei som kongar;
    • han er lys, medan ho er mørk;
    • Åse vart nest best i skirennet, medan systera kom inn som nummer sju
Artikkelside

til Blokksberg

Tyding og bruk

dit peparen gror;
til helsike;
Døme
  • dra til Blokksberg!
Artikkelside

gro att/til

Tyding og bruk

vekse til med vegetasjon;
tetne med skit;
Sjå: gro
Døme
  • lyngheia er i ferd med å gro til;
  • området gror att med skog
Artikkelside
Side 1 av 3