Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 721 oppslagsord

gjer

adjektiv

Opphav

norrønt gerr, samanheng med gir (, gjerne (; gjerrig

Tyding og bruk

grådig, hæken
Døme
- vere gjer på eller etter noko
ihuga;
drivande (1
Døme
- vere gjer til å arbeide

Artikkelside

gjere

gjera

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt gera, gøra

Tyding og bruk

framkalle, få til;
arbeide (til), lage, produsere, skape
Døme
- gjere eit vers;
- stolar og bord er gjorde av tre;
- dei har gjort ein god jobb;
- det er godt gjort;
- øving gjer meister;
- gjere opp varme;
- gjere ein tabbe;
- gjere ein dårleg figur;
- gjere eit godt inntrykk;
- gjere det godt;
- gjere ende på noko;
- gjere seg opp ei meining om noko;
- desse bøkene gjorde han til ein kjend forfattar;
- ho ville gjere det sjølv
setje i verk;
utføre, utrette
Døme
- gjere noko for nokon;
- gjere nokon ei teneste;
- gjere godt arbeid;
- gjere ei reise;
- gjere eit forsøk;
- gjere leksene;
- gjere opp rekneskapen;
- gjere sitt beste;
- gjere seg umak med noko;
- gjere krav på noko;
- gjere bruk av noko;
- kva skal ein gjere med det?
- gjort er gjort;
- lettare sagt enn gjort
drive med;
sysle med
Døme
- ha mykje å gjere;
- ikkje ha noko anna å gjere;
- kva gjer du for tida?
få til å bli
Døme
- gjere det lettare for komande generasjonar;
- gjere nokon glad;
- dette gjer godt;
- gjere noko godt att;
- gjere seg interessant;
- gjere seg kjend med noko;
- gjere alvor av noko;
- kjærleik gjer blind;
- gjere reint;
- gjere det slutt;
- gjere nokon merksam på noko;
- gjere seg klar;
- gjere seg nytte av noko
bere seg åt;
te seg;
handle
Døme
- gjere nokon imot;
- gjere vel imot nokon;
- det gjer du rett i;
- gjer som eg seier!
ha å seie
Døme
- dette gjer ingen ting frå eller til;
- det gjer sitt;
- kva gjer vel det?
fare over, sjå ferdig
Døme
- gjere Paris på tre dagar
ha eller oppnå (av fart)
Døme
- skipet gjer stor fart
med avføring som underforstått objekt: skite (2
Døme
- gjere på seg;
- gjere i buksa;
- gjere seg ut
brukt i staden for eit anna verb eller for å forsterke ei utsegn
Døme
- sit du bra? Ja, det gjer eg;
- drikke gjer han støtt;
- snakke kan de gjere seinare

Faste uttrykk

få med noko/nokon å gjere
- få skjenn eller straff av nokon
  kjem han igjen, skal han få med meg å gjere
- få kontakt med eller blir kjent med noko eller nokon
  eit yrke der ein får med mange menneske å gjere
gjer så vel
ver så god
gjer vel
brukt for å be om eller oppmode om noko
gjer vel å sende meg boka!
gjer vel og sit!
gjere av
plassere
dei veit ikkje kor dei skal gjere av seg;
kor har du gjort av pengane?
gjere det av med
- øydeleggje
  den sterke vinden har gjort det av med låven
- drepe
  han ville gjere det av med reven og henta rifla
gjere etter
herme, kopiere
ho lærde ved å sjå på og gjere etter
gjere greie for
klargjere, forklare
dette skal dei gjere greie for
gjere lite av seg
vere anonym
han har gjort lite av seg på Stortinget
gjere med barn
gjere gravid
gjere nokon noko
skade nokon
eg har ikkje tenkt å gjere deg noko
gjere om
endre
gjere om vedtaket;
gjere om lokala til kontor
gjere opp fisk
sløye fisk
gjere opp for seg
betale det ein skylder
gjere opp med
- få ende på eit (økonomisk) tvistemål
  gjere opp med banken
- hemne seg på
  få tak i han, eg skal gjere opp med han!
- forsone seg med
  gjere opp med fortida
gjere seg
gjere betre eller venare;
ta seg ut;
setje ein spiss på
litt lauk i sausen gjer seg;
det gjer seg med litt song;
blomane gjer seg der i kroken
gjere seg noko
bli skadd eller plaga
har ho gjort seg noko?
gjere seg sjølv
vere lett
ingenting gjer seg sjølv
gjere seg til
skape seg;
lage grimasar
dei tok til å smiske og gjere seg til
gjere som om
te seg som;
låst
han gjorde som om han ikkje forstod
gjere store auge
sperre auga opp av undring
gjere åt
- skade, tyne
  han gjorde åt seg
- lækje (ein sjukdom, særleg med magiske råder);
  trolle
  gjere åt for ei sykje
ha med noko/nokon å gjere
- vere i hopehav med;
  halde på med
  ha mykje med kvarandre å gjere
- kome ved;
  angå
  kva har dette med saka å gjere?
la seg gjere
vere mogleg
han vonar det lèt seg gjere å skaffe opplysningar
mindre kan ikkje gjere det
det er nok;
det greier seg
det var sølv denne gongen, mindre kan ikkje gjere det
om å gjere
viktig
det er lite om å gjere

Artikkelside

synkronisere

synkronisera

verb

Opphav

av synkron

Tyding og bruk

gjere samtidig;
skape samsvar i tid
Døme
- dansarane synkroniserte rørslene
setje lyd til ein film slik at det blir samsvar mellom lyd og bilete
i IT: gjere informasjon som ligg lagra i to ulike system heilt eller delvis lik
Døme
- programvara gjer det mogleg å synkronisere kalendar og kontaktar med pc-en

Artikkelside

radt

adverb

Opphav

jamfør rad (

Tyding og bruk

snøgt;
greitt, lett
Døme
- det gjekk radt og lett;
- han gjekk radt av garde
beint fram, utan omveg;
heilt fram
Døme
- fare radt til byen
heilt, plent
Døme
- ikkje så radt få
gjerne
Døme
- det gjer eg radt

Faste uttrykk

like radt
like fullt;
likevel

Artikkelside

synkronsymjing, synkronsvømming

substantiv hokjønn

Opphav

av synkron

Tyding og bruk

grein i symjesport der to eller fleire deltakarar gjer kollbytter, piruettar og ballettrørsler i takt med musikk i eit basseng

Artikkelside

forstemmande

adjektiv

Opphav

frå tysk; av forelda forstemme

Tyding og bruk

som gjer ein nedstemd (1);

nedslåande, sørgjeleg, trist

Døme

eit forstemmande syn;
forstemmande lesing

Artikkelside

vinkel

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med vinke, opphavleg ‘bøying’

Tyding og bruk

geometrisk figur som er avgrensa av to rette linjer frå same punktet;
opning mellom to rette linjer som skjer kvarandre
posisjon som ein ser eller gjer noko frå
Døme
- eit knallhardt skot frå skrå vinkel;
- ta biletet frå ein annan vinkel
i overført tyding: synsvinkel
Døme
- sjå noko frå ulike vinklar
reiskap til å måle (rette) vinklar med
kryss (1, 3) (i fotballmål)
Døme
- skotet gjekk heilt opp i vinkelen
militær distinksjon (2) i form av ein omvend V
Døme
- ein korporal med to vinklar på jakka

Faste uttrykk

i vinkel
med 90° vinkel mellom to delar i ein heilskap
dørkarmen er ikkje i vinkel;
stova er bygd i vinkel
klikke i vinkel
miste fatninga;
bli rasande;
gå frå konsepta
konkav vinkel
vinkel mindre enn 180°
konveks vinkel
vinkel større enn 180°
like vinkel
vinkel på 180° = rett linje
rett/bein vinkel
vinkel på 90°
spiss vinkel
- vinkel under 90°
- i lagspel: utgangspunkt for spark, kast eller skot langt nede mot dødlinja på sida av målet
  skyte ballen frå spiss vinkel
stump vinkel
vinkel mellom 90° og 180°