Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
28 treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

formell

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, frå latin; same opphav som formal

Tyding og bruk

  1. etter reglane;
    som gjeld den ytre forma
    Døme
    • det var formelle feil i framgangsmåten;
    • sende formell klage;
    • formelt er det slik, men ikkje reelt;
    • alle grupper har ein formell eller uformell leiar
  2. som held strengt på formene;
    Døme
    • formell atmosfære;
    • ei formell samtale

Faste uttrykk

  • formelt subjekt
    ord, vanlegvis ‘det’, som står på subjektsplassen i ei setning der det eigenlege subjektet kjem seinare eller der verbet ikkje krev subjekt
    • i setninga ‘det er kaldt’ er ‘det’ formelt subjekt
Artikkelside

forretningsmessig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som stemmer overeins med det som er brukeleg eller hensiktsmessig i forretningsverksemd
    Døme
    • drive noko på forretningsmessig basis;
    • den forretningsmessige sida av saka
  2. som framstår sakleg og formell;
    Døme
    • leggje an ei forretningsmessig tone;
    • utstråle ei forretningsmessig haldning
    • brukt som adverb:
      • opptre forretningsmessig

Faste uttrykk

  • forretningsmessig drift
    drift basert på lønnsemd
Artikkelside

ri 2, ride

rida

verb

Opphav

norrønt ríða

Tyding og bruk

  1. sitje på ryggen av eit dyr og styre det framover;
    ferdast på hesteryggen
    Døme
    • ri på ein hest;
    • ri i galopp
  2. sitje skrevs over noko
    Døme
    • ri på gjerdet;
    • ri på båtkvelven
  3. Døme
    • ri over
  4. plage eller tyngje over tid
    Døme
    • det rir meg som ei mare;
    • riden av skuldkjensle;
    • poeten er riden av kjærleikslengt
  5. segle eller ferdast på sjø eller bølgje
  6. ha fordel eller nytte av
    Døme
    • ri på ei popularitetsbølgje
  7. om hanndyr: stige opp på hodyr for å gjennomføre paring

Faste uttrykk

  • ikkje ri den dagen ein salar
    vere sein i vendinga
  • ri for anker
    liggje for anker i storm
  • ri inn
    temje eller dressere til ridedyr
  • ri kjepphestar
    stadig gje til kjenne si (fastlåste) meining om eit emne
  • ri nokon som ei mare
    vere ei stor plage for nokon
    • dei økonomiske vanskane rei henne som ei mare
  • ri paragrafar
    følgje lova svært strengt;
    vere pirkete og formell;
    jamfør paragrafryttar
  • ri prinsipp
    tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
    jamfør prinsippryttar
  • ri stormen av
    • kome gjennom ein storm med å liggje på vêret
      • ri av ein storm
    • klare seg gjennom vanskar
      • ministeren reid stormen av
Artikkelside

paragraf

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk , av para- og -graf, opphavleg ‘tilleggsteikn’ som markerer nytt avsnitt

Tyding og bruk

avsnitt eller inndeling i lov(samling), traktat eller anna dokument, markert med paragrafteikn
Døme
  • paragraf 100 i Grunnlova omhandlar ytringsfridomen

Faste uttrykk

  • ri paragrafar
    følgje lova svært strengt;
    vere pirkete og formell;
    jamfør paragrafryttar
  • sovande paragraf
    paragraf i lova som ikkje blir nytta i praksis
Artikkelside

pakt

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin , av pacisci ‘gjere semje’

Tyding og bruk

(formell) bindande avtale mellom to eller fleire partar, med gjensidige rettar og plikter;
semje;
Døme
  • gjere ei pakt med nokon;
  • inngå ei pakt;
  • det fanst ei pakt mellom søskena

Faste uttrykk

  • i pakt med
    i samsvar med;
    i samklang med;
    på bølgjelengd med
    • leve i pakt med naturen;
    • justere regelverket i pakt med utviklinga
Artikkelside

konvensjonell

adjektiv

Tyding og bruk

  1. etter skikk og bruk;
    Døme
    • ein konvensjonell tale;
    • berre tenkje i konvensjonelle baner;
    • han er så konvensjonell
  2. om krig og våpen: ikkje kjernefysisk
    Døme
    • konvensjonell krigføring

Faste uttrykk

  • konvensjonell krig
    krig der det ikkje blir brukt masseøydeleggingsvåpen
  • konvensjonelle våpen
    moderne våpen med unntak av masseøydeleggingsvåpen
Artikkelside

høgtideleg, høgtidleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld eller er merkt av høgtid;
    Døme
    • eit høgtideleg høve;
    • den høgtideleg opninga av Stortinget
  2. Døme
    • ei høgtideleg mine;
    • skape ei mindre høgtideleg stemning
  3. bindande, heilag
    Døme
    • kome med ein høgtideleg lovnad
    • brukt som adverb:
      • love høgtideleg

Faste uttrykk

  • ta seg sjølv høgtideleg
    vere ute av stand til å le av seg sjølv
Artikkelside

formelt subjekt

Tyding og bruk

ord, vanlegvis ‘det’, som står på subjektsplassen i ei setning der det eigenlege subjektet kjem seinare eller der verbet ikkje krev subjekt;
Døme
  • i setninga ‘det er kaldt’ er ‘det’ formelt subjekt
Artikkelside

uformell

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje er formell;
uhøgtideleg
Døme
  • ho er nokså uformell;
  • uformelle møte;
  • eit uformelt antrekk
Artikkelside

ri paragrafar

Tyding og bruk

følgje lova svært strengt;
vere pirkete og formell;
jamfør paragrafryttar;
Sjå: paragraf, ri
Artikkelside
Side 1 av 3