Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 215 oppslagsord

F 1, f 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • stor F;
    • liten f;
    • f kjem etter e i alfabetet;
    • ha vanskar med å uttale lyden f
  2. (note (2, 1) for) fjerde tone (2, 1) i C-durskalaen;
    jamfør F-dur og f-moll
  3. dårlegaste karakter (4) ved høgskular og universitet (på ein skala frå A til F)
    Døme
    • ho fekk F og strauk til eksamen
Artikkelside

f 2

forkorting

Tyding og bruk

  1. forkorting for forte (1
  2. forkorting for femininum
  3. forkorting for funksjon (2)
    Døme
    • f(x)=2x+5
Artikkelside

hjørne, hyrne 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør norrønt hyrna f og mellomnorsk hyrni n; av horn

Tyding og bruk

  1. stad der to linjer eller flater møtest;
    vinkelparti av figur, hus, gatekvartal eller liknande
    Døme
    • kvadrat med fire hjørne;
    • møtast på hjørnet
  2. krok (i rom), krå
    Døme
    • sitje i eit hjørne
  3. Døme
    • Midtausten er eit uroleg hjørne av verda
  4. vanskeleg situasjon der ein kjenner seg pressa eller fastlåst
    Døme
    • politikaren kjenner seg trengd opp i eit hjørne;
    • han vart tvinga opp i eit hjørne av motdebattanten;
    • eigarane var pressa inn i eit hjørne
  5. Døme
    • vere i det vanskelege hjørnet;
    • vere i det vrange hjørnet

Faste uttrykk

  • like om hjørnet
    nære ved å hende
    • avtale om produksjon er like om hjørnet
  • måle seg inn i eit hjørne
    sjølv vere skuld i at ein hamnar i ein vanskeleg situasjon
Artikkelside

bronsealder

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i bunden form eintal: tidsperiode mellom steinalderen og jernalderen da det vart brukt bronse (1, 1) til våpen, reiskap, smykke og liknande
Døme
  • i Skandinavia varte bronsealderen frå 1500 til 500 f.Kr.
Artikkelside

mesen

substantiv hankjønn

Uttale

mese´n

Opphav

etter namnet til den romerske rikmannen Maecenas, 68–8 f.Kr.

Tyding og bruk

person som stør kunst og vitskap med pengegåver
Døme
  • bygdemuseet treng ein mesen
Artikkelside

lesbisk

adjektiv

Opphav

etter namnet på den greske øya Lesbos, der den kvinnelege diktaren Sapfo skal ha levd i lag med kvinner om lag 600 f.Kr.

Tyding og bruk

  1. om kvinne: som er kjenslemessig og seksuelt tiltrekt av personar av eige kjønn;
    jamfør homofil (1)
    Døme
    • lesbisk kjærleik
  2. brukt som substantiv: lesbisk (1) kvinne
    Døme
    • lesbiske har fått rett til assistert befrukting
Artikkelside

lydisk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld Lydia og lydiarar

Faste uttrykk

  • lydisk toneart
    ei av toneartene i det antikke greske tonesystemet;
    kyrkjetoneart med f som grunntone
Artikkelside

lund 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt lund f ‘lynne, måte, vis’

Tyding og bruk

tone til ein song;
Artikkelside

lydisk toneart

Tyding og bruk

ei av toneartene i det antikke greske tonesystemet;
kyrkjetoneart med f som grunntone;
Sjå: lydisk
Artikkelside

kryss 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk kruze; frå latin crucem, av crux ‘kross’

Tyding og bruk

  1. figur av to (oftast skråstilte) linjer eller gjenstandar som skjer kvarandre
    Døme
    • setje kryss i margen på ei bok;
    • få skia i kryss;
    • leggje armane i kryss
  2. noko som liknar eit kryss (1, 1)
    Døme
    • dei kolliderte i krysset
  3. øvre hjørne i eit mål
    Døme
    • ho skaut oppe i krysset
  4. reiskap til å skru av og på bilhjul med
  5. bekkenpartiet og den bakre, kjøtfulle delen av kroppen på husdyr;
  6. kryssande rørsle
    Døme
    • båten gjorde eit kryss mot vinden
  7. i musikk: teiknet ♯ som høgjer ein tone eit halvt steg;
    jamfør B (1, 3)
    Døme
    • kryss for f blir fiss

Faste uttrykk

  • kryss på linja
    • om eldre forhold: kluss med telefonsambandet
    • misforståing
  • på kryss og tvers
    i alle retningar
    • dei søkte gjennom området på kryss og tvers
  • setje kryss i taket
    markere noko heilt uventa (som ein er glad for)
Artikkelside
Side 1 av 22