Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
196 treff

Nynorskordboka 196 oppslagsord

egg 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt egg; same opphav som tysk Ecke ‘kant, hjørne’

Tyding og bruk

  1. kvesst kant på skjere-, hogg- og stikkreiskap
    Døme
    • skjerande verktøy må ha kvass egg
  2. kvass fjellrygg;
    øvre kant av ein fjellkam
  3. lang rygg i havbotnen;
    ytterkant av ein banke
    Døme
    • fiske på egga
Artikkelside

egg 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt egg

Tyding og bruk

  1. rundvoren ting med hardt skal eller mjuk hinne omkring ei eggcelle og næringsemne i halvt flytande form
    Døme
    • både fuglar og insekt legg egg;
    • hønene verp egg;
    • linerla ligg på egga;
    • egga blir klekte om våren
  2. egg (2, 1) av høns, brukt som matvare;
    Døme
    • steikt egg og bacon;
    • vil du ha blautkokt eller hardkokt egg?
    • ei kake med mykje egg
  3. noko som er forma som eit egg (2, 1)
    Døme
    • påskepynt med egg av isopor
  4. kjønnscelle hos kvinne eller hodyr;

Faste uttrykk

  • columbi egg
    (etter namnet til Kristoffer Columbus, 1451–1506, fordi han skal ha fått eit egg til å stå på enden ved å knuse spissen mot bordet) enkel, men genial løysing
  • egget vil lære høna å verpe
    den urøynde vil ta den røynde i skule
  • leggje alle egga i éi korg
    satse alt på éi moglegheit
    • det er ikkje klokt av ei verksemd å leggje alle egga i éi korg
  • som plomma i egget
    så godt som ein kan ha det;
    svært godt
    • ha det som plomma i egget;
    • ho treivst som plomma i egget
Artikkelside

eggje, egge

eggja, egga

verb

Opphav

norrønt eggja; av egg (1

Tyding og bruk

  1. setje egg (1, 1) på;
    Døme
    • eggje ljåen
  2. jamfør eggjande
    Døme
    • eggje sansane;
    • han eggja folk til å feire;
    • eggje nokon til strid;
    • eggje opp folket
Artikkelside

slipe

slipa

verb

Opphav

truleg frå lågtysk; jamfør norrønt slípari ‘slipar’

Tyding og bruk

  1. kvesse reiskap med egg (1, 1))
    Døme
    • ho sliper ljåen med brynet;
    • saksa treng å bli slipt snart
  2. glatte;
    pusse
    Døme
    • slipe diamantar;
    • vi må slipe sparkelen
    • brukt som adjektiv:
      • golvet er slipt betong
  3. male trevyrke til tremasse
  4. i overført tyding: finpusse (2)
    Døme
    • ho bør slipe songrøysta si litt

Faste uttrykk

  • slipe av/bort
    • pusse vekk
      • serienummeret på sykkelen var slipt bort
    • fjerne (noko som er uynskt)
      • dei har begge slipt av dei skarpaste kantane etter mange års ekteskap
  • slipe knivane
    gjere seg klar til kamp
    • partia sliper knivane før valkampen
Artikkelside

slip

substantiv hankjønn

Opphav

av slipe

Tyding og bruk

  1. slipt overflate
    Døme
    • smørjarane prøver å finne den slipen som gjev skia best glid
  2. slipt del av ein reiskap med egg (1, 1)
  3. trevyrke som skal slipast til tremasse;
    Døme
    • slip og kubb
Artikkelside

toegga 1

adjektiv

Opphav

av egg (1

Tyding og bruk

som har egg (1, 1) på begge sider;

Faste uttrykk

  • toegga sverd
    noko som kan føre med seg eller nyttast til både vondt og godt
Artikkelside

toegga 2

adjektiv

Opphav

av egg (2

Tyding og bruk

som er utvikla frå kvar si eggcelle;
til skilnad frå einegga (2
Døme
  • toegga tvillingar
Artikkelside

utklekking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å få fram avkom frå egg eller rogn med varme;
    jamfør klekkje (1)
    Døme
    • utklekking av yngel
  2. i overført tyding: det å pønske ut
    Døme
    • utklekking av planar
Artikkelside

spy 2

verb

Opphav

norrønt spýja

Tyding og bruk

  1. Døme
    • bli kvalm og måtte spy;
    • eg kunne spy av jåleskapen deira
  2. om fluger: leggje egg

Faste uttrykk

  • spy ut
    gje frå seg;
    støyte ut
    • bilane spyr ut eksos;
    • fabrikken spyr ut varer
Artikkelside

tomat

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom spansk, frå det aztekiske språket nahuatl

Tyding og bruk

  1. raud frukt av planta tomat (2), brukt som grønsak
    Døme
    • smørbrød med egg og tomat;
    • ha tomatar i salaten;
    • dyrke tomatar i hagen
  2. eittårig plante i søtvierfamilien med hårete stengel og blad, gule blomstrar og den raude frukta tomat (1);
    Lycopersicon esculentum;
  3. Døme
    • makrell i tomat
Artikkelside