Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

behov

substantiv inkjekjønn

Uttale

behoˊv

Opphav

av lågtysk behof; etterleddet samanheng med norrønt hóf ‘måte, mål’

Tyding og bruk

det å trenge noko som kan oppheve ein fysiologisk, psykologisk eller praktisk mangeltilstand;
Døme
  • ha behov for noko;
  • dekkje eit behov;
  • elevar med særskilde behov;
  • tilfredsstille dei grunnleggjande behova;
  • ei tid med skrikande behov for arbeidskraft;
  • behovet for nye tekniske løysingar
Artikkelside

kalibrere

kalibrera

verb

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vi må kalibrere innsatsen etter behovet
  2. kontrollmåle kaliberet på eit skytevåpen
  3. justere eit måleinstrument mot ein normal slik at det måler rett
    Døme
    • kalibrere vekta
  4. justere innstillingane på eit apparat for best mogleg resultat
    Døme
    • vi må kalibrere den nye tv-en før vi tek han i bruk
Artikkelside

aktivitetsnivå

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

nivå (2), grad av verksemd, aktivitet (1)
Døme
  • høgt aktivitetsnivå i oljeutvinninga;
  • behovet for væske varierer med aktivitetsnivået
Artikkelside

energikrise

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

krise som oppstår i eit samfunn når behovet for energi (2) er større enn tilgangen
Døme
  • energikrisa på 1970-talet
Artikkelside

gradere

gradera

verb

Opphav

frå mellomalderlatin; av grad (1

Tyding og bruk

  1. dele inn i grader (1, nivå eller steg;
    Døme
    • gradere prestasjonane
  2. tillempe (i storleik)
    Døme
    • gradere stønaden etter behovet
  3. stemple hemmeleg
    Døme
    • dei graderte alle opplysningar og dokument
  4. stige i grad i kampsport gjennom ein test av kva ein kan
    Døme
    • alle i karateklubben skal prøve å gradere seg før jul

Faste uttrykk

  • gradert lønstillegg
    tillegg i løn som aukar i takt med løna
Artikkelside

vurdere

vurdera

verb

Opphav

omlaging av eldre dansk vurde (eigenleg same opphav som II vørde) etter lågtysk werderen ‘fastsetje verdien av noko’

Tyding og bruk

  1. dømme om, gje ei (kritisk) fråsegn om, verdsetje
    Døme
    • vurdere ei sak på fritt grunnlag;
    • vurdere behovet i framtida;
    • bli vurdert i høve til dei andre
  2. tenkje på (å gjere noko, ta til med noko eller liknande)
    Døme
    • nye sysselsetjingstiltak må vurderast;
    • vurdere stillinga si – tenkje alvorleg på å gå av
Artikkelside

fermentere

fermentera

verb

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

gjære (1, 1) eller få til å gjære
Døme
  • fermentere vinen på store fat;
  • i dag har fryseboksen teke bort mykje av behovet for å fermentere mat
  • brukt som adjektiv
    • fermentert mat;
    • ete fermentert fisk
Artikkelside

demonstrere

demonstrera

verb

Uttale

demonstreˊre

Opphav

av latin de- og monstrare ‘vise, peike på’; jamfør de-

Tyding og bruk

  1. vise fram og forklare korleis noko fungerer eller skal gjerast
    Døme
    • demonstrere ei arbeidsoppgåve;
    • demonstrere medisinsk utstyr
  2. vise på ein tydeleg og overbevisande måte
    Døme
    • demonstrere vilje til å løyse problemet;
    • demonstrere behovet for internasjonalt samarbeid;
    • ho demonstrerte stor musikalsk dugleik
  3. uttrykkje meininga si kollektivt ved å delta på offentleg møte eller samling, gå i tog eller liknande;
    vere med i ein demonstrasjon (3)
    Døme
    • demonstrere mot forslaget;
    • demonstrere for klimaet
Artikkelside

behovsprøve

behovsprøva

verb

Tyding og bruk

undersøkje om ein person har behov for ei økonomisk yting eller anna hjelp før behovet eventuelt blir stetta;
Døme
  • stønaden blir behovsprøvd mot formue
Artikkelside