Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
9 treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

beherske

beherska

verb

Uttale

behærˊske

Opphav

gjennom bokmål; av tysk beherrschen ‘herske, rå over’

Tyding og bruk

  1. ha kraft eller evne til å klare;
    Døme
    • beherske situasjonen;
    • ho beherskar engelsk, tysk og norsk;
    • sjåførar som ikkje beherskar norsk vinterføre
  2. ha kontroll (2) over;
    styre, rå over
    Døme
    • fienden beherska store landområde;
    • beherske marknaden

Faste uttrykk

  • beherske seg
    kontrollere kjensler, trong eller liknande;
    leggje band på seg;
    styre seg
    • han måtte beherske seg for ikkje å løpe vekk
Artikkelside

halde seg i skinnet

Tyding og bruk

kontrollere kjenslene sine;
styre seg, beherske seg;
Sjå: skinn
Artikkelside

skinn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skinn

Tyding og bruk

  1. ytre dekke på dyre- eller menneskekropp, med eller utan hår, fjør eller liknande;
    Døme
    • flåtten har bite seg fast i skinnet;
    • sauen vart klypt ned til skinnet;
    • steikje fisken med skinnet på
  2. flådd og preparert hud av dyr, med eller utan hår, fjør eller liknande;
    Døme
    • hanskar av ekte skinn;
    • han var kledd i skinn frå topp til tå;
    • bøker bundne i skinn
  3. hinne, skal eller hud på bær, frukt og liknande;
    hinne og liknande på mat
    Døme
    • flå skinnet av ein kokt tomat;
    • han fjerna skinnet frå pølsa
  4. gammalt, men uthaldande, menneske eller dyr
    Døme
    • han er eit seigt skinn;
    • det gamle skinnet krekte seg til postkassa kvar dag;
    • stakkars skinnet, bur heilt åleine

Faste uttrykk

  • berre skinn og bein
    veldig tynn;
    radmager
    • han var berre skinn og bein og kunne knapt stå på føtene
  • gå ut av sitt gode skinn
    miste sjølvtøyminga;
    bli veldig sint
  • halde seg i skinnet
    kontrollere kjenslene sine;
    styre seg, beherske seg
  • i sinn og skinn
    tvers igjennom;
    fullstendig, totalt
  • ikkje selje skinnet før bjørnen er skoten
    ikkje rekne for visst noko ein ikkje har
  • redde skinnet
    berge seg
  • ribbe/flå til skinnet
    ta alt frå nokon;
    røve, plyndre
    • ho vart ribba til skinnet av eksen;
    • turistane blir flådd til skinnet
  • som eit piska skinn
    på ein travel eller heseblesande måte
    • springe som eit piska skinn;
    • ho stressa rundt som eit piska skinn
  • våge skinnet
    gjere noko som er risikabelt;
    tore å ta ein risiko
  • våt til skinnet
    våt heilt gjennom kleda;
    gjennomvåt
Artikkelside

matte 1

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin

Tyding og bruk

  1. fletta eller vove golvteppe
  2. madrassliknande underlag for turn, bryting og liknande

Faste uttrykk

  • halde seg på matta
    te seg rimeleg og sømeleg;
    beherske seg
Artikkelside

hegne

hegna

verb

Opphav

norrønt hegna ‘gjerde inn, verne’

Tyding og bruk

  1. gjerde inn
    Døme
    • hegne inn ein teig
  2. Døme
    • dei hegna om skogen;
    • hegne om trua

Faste uttrykk

  • hegne seg
    styre seg;
    beherske seg
    • ho kunne hegne seg for overflødig luksus
Artikkelside

halde seg på matta

Tyding og bruk

te seg rimeleg og sømeleg;
beherske seg;
Sjå: matte
Artikkelside

beherske seg

Tyding og bruk

kontrollere kjensler, trong eller liknande;
leggje band på seg;
styre seg;
Sjå: beherske
Døme
  • han måtte beherske seg for ikkje å løpe vekk
Artikkelside

hegne seg

Tyding og bruk

styre seg;
beherske seg;
Sjå: hegne
Døme
  • ho kunne hegne seg for overflødig luksus
Artikkelside

beherska

adjektiv

Uttale

behærˊska

Opphav

av beherske

Tyding og bruk

  1. som syner eller er prega av kontrollert ro
    Døme
    • vere roleg og beherska;
    • ein beherska veremåte
  2. prega av måtehald, varsemd eller liknande;
    Døme
    • vere beherska optimist
Artikkelside