Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
336 treff

Nynorskordboka 336 oppslagsord

apparat

substantiv inkjekjønn

Uttale

aparaˊt

Opphav

av latin apparatus ‘førebuing, reiskap, utstyr’, av ad ‘til’ og parare ‘førebu’

Tyding og bruk

  1. instrument (1), reiskap eller maskin til teknisk, vitskapleg eller praktisk bruk;
    som etterledd i ord som fotoapparat og skumapparat
    Døme
    • straumtilførsel til elektriske apparat;
    • eit apparat for sveising med kolelektrode
  2. samverkande organ for kroppslege prosessar;
    som etterledd i ord som immunapparat og sanseapparat
  3. samansett verksemd med samverkande delar, eit mangesidig tiltak eller liknande; som etterledd i ord som støtteapparat og partiapparat
    Døme
    • det administrative apparatet i avdelinga;
    • eit stort apparat vart sett i sving da omfanget av ulykka vart kjent
  4. systematisk samling av merknader i vitskapleg arbeid
    Døme
    • utgåva har eit godt kritisk apparat;
    • apparatet av notar og tilvisingar
  5. idrett: innretning for øvingar i turn;
    Døme
    • turne i apparat
Artikkelside

-tor

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; same opphav som -or, med -t- frå perfektum partisipp av det verbet som substantivet er avleidd av

Tyding og bruk

brukt i nemningar for handlande personar, apparat, instrument og liknande;
Artikkelside

drone

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør tysk Drohne, samanheng med drønne ‘brumme’; i tyding ‘fjernstyrt, flygande apparat’ gjennom engelsk

Tyding og bruk

  1. bie (2, 1) av hankjønn
    Døme
    • dronen parar seg med dronninga
  2. fjernstyrt, flygande apparat brukt til fotografering, rekognosering, som våpen eller liknande;
    luftfartøy utan førar
    Døme
    • ta luftfoto med ein drone;
    • bombing frå drone
Artikkelside

spylar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

apparat til å spyle med
Artikkelside

sirkeltrening

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

trening der ein etter tur skifter mellom fleire ulike øvingar eller apparat
Artikkelside

utgang

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å gå ut eller forlate
    Døme
    • hopparen hadde fin utgang frå hoppet;
    • farten på prosjektilet like etter utgangen
  2. stad der ein går ut;
    dør, port
    Døme
    • storme mot utgangen;
    • sperre utgangen;
    • bussen har utgang bak
  3. siste del eller rest av noko;
    slutt, ende
    Døme
    • innan utgangen av året
  4. resultat av hendingsforløp, prosess eller liknande;
    utfall, følgje
    Døme
    • saka fekk ein lykkeleg utgang;
    • utgangen vart at …
  5. punkt der eit signal blir sendt ut frå eit elektronisk apparat
    Døme
    • utgang for platespelar
  6. i bridge: avslutta serie med spel
  7. i typografi: kort sluttlinje i eit avsnitt
Artikkelside

ur 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, same opphav som gresk og latin hora; samanheng med år (3

Tyding og bruk

apparat eller mekanisme som viser tid på døgnet
Døme
  • uret i tårnet;
  • forretning for ur og optikk

Faste uttrykk

  • frøken Ur
    om eldre forhold: elektrisk ur (2 ein kunne ringje for å få vite gjeldande klokkeslett;
    telefonur
Artikkelside

ultralydundersøking, ultraljodundersøking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

medisinsk undersøking av til dømes organ eller foster med apparat som nyttar ultralyd (1)
Artikkelside

ultralyd, ultraljod

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. lydbølgjer med så høgt svingetal at menneske ikkje kan høyre dei
  2. medisinsk undersøking av til dømes organ eller foster med apparat som nyttar ultralyd (1);
    Døme
    • ha time til ultralyd;
    • rutinemessig ultralyd

Faste uttrykk

  • tidleg ultralyd
    ultralydundersøking av foster rundt tolvte svangerskapsveke
Artikkelside

kaffitraktar, kaffitrektar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

apparat til å trekte kaffi (2) med
Artikkelside