Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
29 treff

Nynorskordboka 29 oppslagsord

abstrakt 1

substantiv inkjekjønn

Uttale

abstrakˊt

Opphav

substantivering av abstrakt (3

Tyding og bruk

  1. uhandgripeleg eller tenkt fenomen
    Døme
    • tenkje i abstrakt
  2. i språkvitskap: substantiv med abstrakt (3, 1) tyding;
    Døme
    • substantivet ‘kjærleik’ er eit abstrakt
Artikkelside

abstrakt 2

substantiv inkjekjønn

Uttale

abstrakˊt

Opphav

av engelsk abstract

Tyding og bruk

Artikkelside

abstrakt 3

adjektiv

Uttale

abstrakˊt

Opphav

av latin abstractus, perfektum partisipp av abstrahere

Tyding og bruk

  1. som er abstrahert;
    lausriven frå det sanselege, røynlege;
    uhandgripeleg, ulekamleg;
    Døme
    • abstrakt tenking;
    • abstrakte omgrep;
    • matematikk er ein abstrakt vitskap
  2. i språkvitskap: som nemner ein eigenskap, tilstand eller ei handling;
    Døme
    • ‘tanke’ og ‘gjerning’ er abstrakte substantiv

Faste uttrykk

Artikkelside

lekamleggjere

lekamleggjera

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

gje (noko abstrakt eller immaterielt) lekamleg form
Artikkelside

-sle

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som -sel (1

Tyding og bruk

suffiks brukt i visse substantiv, ofte med abstrakt tyding, som er avleidd frå verb eller adjektiv;
jamfør -sel (1;
i ord som kjensle, rørsle og røynsle
Artikkelside

grad 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av latin gradus ‘steg, trinn’

Tyding og bruk

  1. steg på ein konkret eller abstrakt skala;
    Døme
    • landet har stor grad av sjølvforsyning;
    • ulike grader av straff;
    • grada av stønad kan variere;
    • i den grad ein kan kalle dette venskap
  2. rang, nivå av utvikling
    Døme
    • ein akademisk grad;
    • embetseksamen av lågare grad
  3. i språkvitskap: nemning for formene positiv, komparativ og superlativ av eit adjektiv (eller adverb)
    Døme
    • norske adjektiv blir bøygde i grad (fin – finare – finast) og genus
  4. i matematikk: potens (2)
    Døme
    • ei likning av første, andre eller tredje grad har den ukjende i første, andre eller tredje potens
  5. eining for vinkelmål som svarer til ¹⁄₉₀ av ein rett vinkel, ¹⁄₃₆₀ av ein sirkel;
    jamfør gon
    Døme
    • ein vinkel på 60 grader;
    • eit vinkelmål på 60°
  6. eining for inndeling i meridianar og parallellsirklar
    Døme
    • på 67 grader nordleg breidd;
    • 70° nord
  7. eining for temperatur
    Døme
    • vatn koker ved 100 grader celsius (100 °C);
    • det er 25 grader ute

Faste uttrykk

  • forhøyr av tredje grad
    forhøyr under tortur
  • gå gradene
    avansere steg for steg (i eit yrke eller liknande)
  • i/til ei viss grad
    til dels, litt
    • i ei viss grad kan ein seie det;
    • eg er til ei viss grad einig med deg
  • stige i gradene
    rykkje opp;
    avansere
  • så til dei grader
    brukt forsterkande;
    særs, veldig, i høg grad
    • konserten innfridde så til dei grader;
    • ho var så til dei grader misunneleg
Artikkelside

generere

generera

verb

Opphav

frå latin ‘avle’; av genus

Tyding og bruk

lage eller skape eit (ofte abstrakt eller immaterielt) produkt;
Døme
  • selskapet genererte store inntekter;
  • solcellepanelet genererer godt med straum;
  • den kunstige intelligensen genererer tekst
Artikkelside

tenking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å tenkje;
    Døme
    • vere god til abstrakt tenking;
    • dei er mest opptekne av rasjonell tenking
  2. filosofisk tankegods;
    Døme
    • moderne politisk tenking;
    • ideen kjem frå tidleg historisk tenking
Artikkelside

teoretisere

teoretisera

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. utvikle eller diskutere teoriar om noko
    Døme
    • føredraget teoretiserer moderne lyrikk
  2. gjere overdrive abstrakt (3, 1) og teoretisk (1);
    Døme
    • teoretisere skulen;
    • det hjelper ikkje å teoretisere problemet
Artikkelside

uhandgripeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som er vanskeleg å oppfatte og forstå;
ubestemmeleg, abstrakt, diffus;
Døme
  • uhandgripeleg kunst
Artikkelside