Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

masse

substantiv hankjønn

Opphav

av latin massa ‘deig, klump’; av gresk maza ‘mjøldeig’, av massein ‘kna’

Tyding og bruk

  1. (formlaust) stoff;
    substans, ofte som råmateriale til noko
    Døme
    • ein glødande masse;
    • køyre vekk masse frå tunnelarbeidet
  2. i fysikk: stoffmengd i ein lekam, målt i kilogram;
    til skilnad frå vekt (1)
    Døme
    • ein masse på 1 kilogram veg om lag 1 newton på jorda
  3. stor mengd;
    svært mykje
    Døme
    • det var masse folk på festen;
    • vi fekk ein masse fisk;
    • firmaet tente masse pengar
  4. særleg i bunden form: folk flest;
    dei breie laga av folket
    Døme
    • leiarane har lite kontakt med massane

Faste uttrykk

  • kritisk masse
    minste mengd av eit radioaktivt stoff som skal til for å starte ein kjedereaksjon
Artikkelside

brød

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt brauð

Tyding og bruk

  1. bakverk av est deig, elta saman av mjøl, væske og gjær og steikt
    Døme
    • grovt brød;
    • heimebakt brød;
    • pølse med brød
  2. brukt som etterledd i nemningar for kaker og andre bakverk
  3. alt som trengst til å leve;
    jamfør levebrød
    Døme
    • det daglege brød

Faste uttrykk

  • brød og sirkus
    mat og underhaldning (i staden for reformar og endringar i samfunnet)
    • ingen i valkampen vil love meir enn fire nye år med brød og sirkus
  • brød og vin
    symbol på Kristi lekam og blod i nattverden
  • dum som eit brød
    svært dum
  • ha i sitt brød
    vere arbeidsgjevar for
    • staten har mange i sitt brød
  • sitje på vatn og brød
    sitje i fengsel
  • steinar for brød
    noko verdilaust i staden for noko nyttig
  • ta i sitt brød
    tilsette
    • han tek slektningar i sitt brød
  • tene sitt brød
    arbeide for å få inntekter
    • han tente sitt brød på sjøen
Artikkelside

fakkel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk Fackel; frå latin fax ‘fakkel’

Tyding og bruk

  1. stav eller samanbunta tynne stikker innsette med brennbart stoff;
    boks med brennstoff og kraftig veike til å tenne på ute
    Døme
    • bere faklar i demonstrasjonstog;
    • dei hadde tent faklar på trappa før festen;
    • dei tente ein fakkel på ulykkesstaden
  2. i petroleumsverksemd: tårn som blir brukt til å brenne overskot av olje og gass;
    jamfør fakle
Artikkelside

tene sitt brød

Tyding og bruk

arbeide for å få inntekter;
Sjå: brød
Døme
  • han tente sitt brød på sjøen
Artikkelside

kvitvasking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å framstille noko eller nokon som fri for skuld eller manglar
    Døme
    • kvitvasking av tvilsame heltinnar
  2. det å plassere ulovleg tente pengar på ein måte som skjuler svindelen
    Døme
    • bli skulda for kvitvasking av pengar
Artikkelside

syndepengar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

pengar som er tente på ein uheiderleg måte;
ublyg betaling
Artikkelside

surfe

surfa

verb

Uttale

òg sørfe

Opphav

frå engelsk av surf ‘brenning’

Tyding og bruk

drive surfing
Døme
  • ; overf: partiet surfa på neibølgja – drog fordel av, tente på
Artikkelside

frilansar, frilans 1

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk freelance ‘fri lanse’, opphavleg nytta om ein riddar eller leigesoldat som tente for ymse herrar

Tyding og bruk

person (til dømes journalist, skodespelar, fotograf) som ikkje er fast knytt til noka verksemd, men tek oppdrag på fri basis
Døme
  • arbeide som frilansar for NRK;
  • kunstnarar, frilansarar, bønder og andre sjølvstendig næringsdrivande
Artikkelside

enorm

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; av latin ex ‘ut av, utanfor’ og norma ‘regel’

Tyding og bruk

uhorveleg stor;
Døme
  • enorme summar;
  • enorme mengder vatn;
  • enorme skadar;
  • vere utsett for eit enormt press
  • brukt som adverb
    • auke enormt;
    • han var enormt stor;
    • ho tente enormt mykje pengar
Artikkelside

brakkebaron

substantiv hankjønn

Opphav

av brakke (1

Tyding og bruk

person som tente seg rik på å byggje brakker (1 for den tyske okkupasjonsmakta i Noreg under den andre verdskrigen (1940–1945);
jamfør baron (2)
Artikkelside
Side 1 av 2