Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 2469 oppslagsord

karamell

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk caramel og spansk caramelo, frå portugisisk; av latin calamellus, diminutiv av calamus ‘røyr’

Tyding og bruk

brun, seig masse av smelta sukker (1)
godteri av karamell (1)
Døme
- ein pose med karamellar
kraftig slag (1, 1)
Døme
- han fekk seg ein skikkeleg karamell midt på nasen
løn (1, 1), påskjøning
Døme
- ho vonar jubileet kan vere ein ekstra karamell

Faste uttrykk

suge på karamellen
nyte suksessen
etter ein slik siger er det lov å suge på karamellen

Artikkelside

semisubmersibel

adjektiv

Opphav

engelsk

Tyding og bruk

som kan halvt nedsøkkjast

Døme

ei semisubmersibel boreplattform

Artikkelside

arveeigenskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

eigenskap som eit levande vesen har arva frå ein forfar

Døme

med genteknologi kan ein endre arveeigenskapar

Artikkelside

at

subjunksjon

Opphav

norrønt at, truleg av þat ‘det’

Tyding og bruk

innleier ei leddsetning som gjev ei indirekte framstilling, som svarer til ei forteljande hovudsetning
Døme
- han sa at det regna;
- ho klagar over at prisane er så høge;
- presidenten sa at alle måtte gjere sitt for landet;
- mange meiner at levestandarden er høg nok
innleier ei skildring eller forklaring av ordet eller frasen som står rett før
Døme
- det at han alltid kjem for seint, er veldig irriterande;
- det faktum at feila ikkje vart avdekka, er eit problem;
- politikken er basert på at oljeprisen skulle auke
innleier ei leddsetning der det er formelt subjekt i oversetninga
Døme
- det er trist at ho ikkje kan kome i helga;
- det viste seg at dromedaren allereie hadde rømt frå dyreparken
innleier ei samanlikningssetning etter enn (1 eller som (2
Døme
- det er betre at folk syklar, enn at dei køyrer bil;
- eg veit ikkje meir om henne enn at ho liker å springe;
- vi kan ikkje late som at fotball ikkje er styrt av profitt
innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje;
så (4, 2)
Døme
- det gjekk så fort at det kila i magen;
- han vart så glad at han dansa;
- dei vart så forseinka at dei ikkje rakk flyet
innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje, måte, føremål eller årsak, ofte saman med ein annan subjunksjon eller preposisjon;
jamfør etter at, for at, slik at, sånn at og utan at
Døme
- eg er glad at vi har felles interesser;
- konserten gjekk så bra at dei skal spele fleire
brukt i utrop
Døme
- at du vågar!
- at du kunne vere så dum!
- dei er så fine, at!

Artikkelside

horn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt horn

Tyding og bruk

utvokster av keratin på hovudet hos visse hovdyr
Døme
- kyr kan ha horn;
- oksen tok han på horna og slengde han bortover
- - elghorn
  - kuhorn
hardvoren substans som horn (1) er laga av;
keratin
Døme
- knappar av horn;
- vere hardt som horn
gjenstand laga av horn av ku eller liknande
Døme
- blåse i horn;
- drikke av hornet
- - drikkehorn
  - kruthorn
ting som liknar eller opphavleg likna horn (1)
- - bilhorn
  - posthorn
  - signalhorn
blåseinstrument av messing med traktforma opning
Døme
- han spelar horn i korpset
- - althorn
  - valthorn
lite, krumt bakverk med spiss i båe endane
Døme
- vi åt horn med ost til kvelds
brukt i stadnamn: form i landskap som stikk ut eller liknar eit horn
Døme
- Romsdalshornet er ein av dei mest populære toppane i Noreg;
- segle rundt Kapp Horn;
- landa på Afrikas Horn

Faste uttrykk

engelsk horn
treblåseinstrument som liknar obo, men er stemt ein kvint lågare enn ein vanleg obo
få horn
bli bedregen av nokon
ha eit horn i sida til
bere nag til nokon
hornet på veggen
brukt om situasjon der den eldste, ofte i ei organisasjon, prøver å påverke med dei gammaldagse meiningane sine;
jamfør sjuande far i huset
vi skal sleppe å høyre så mykje frå han som heng i hornet på veggen
renne/stange horna av seg
ha ein vill og energisk periode for sidan å falle til ro
ho må få stange horna av seg medan ho er ung;
stormen har rent horna av seg
setje horn på
vere utru (2 mot
ta tyren/oksen ved horna
gå rett på vanskane
trekkje horna til seg
slutte å vise motvilje