Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
206 treff

Nynorskordboka 206 oppslagsord

-stat

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk -statos ‘(opp)stilt’

Tyding og bruk

apparat som held det førsteleddet nemner, i ei viss ubrigdeleg stode;
i ord som fotostat og termostat
Artikkelside

stat

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin status ‘tilstand’

Tyding og bruk

  1. geografisk om­råde som dannar ei sjølvstendig politisk eining;
    Døme
    • statane i Europa;
    • ein fri og sjølvstendig stat
  2. Døme
    • staten Sonora i Mexico
  3. samnemning for dei politiske, administrative og juridiske organa som styrer ein stat (1)
    Døme
    • vere tilsett i staten;
    • betale skatt til stat og kommune;
    • staten bør hjelpe næringane i utkantstrøka

Faste uttrykk

  • stat i staten
    organ eller institusjon som har (for) stor makt og sjølvstende i eit land
    • i somme land er hæren ein stat i staten
Artikkelside

teokrati

substantiv inkjekjønn

Opphav

av teo- og -krati

Tyding og bruk

  1. styreform der prestane rår;
  2. stat med teokrati (1)
Artikkelside

sekularisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ideologi som legg vekt på eit skilje mellom stat og religion
Artikkelside

sjølvstyrt

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som rår over seg sjølv
    Døme
    • ein sjølvstyrt stat
  2. som har automatisk styring
    Døme
    • skipet er sjølvstyrt
Artikkelside

sjølvhjelpen, sjølvhjelpt

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som greier seg sjølv;
    som ikkje treng hjelp frå andre
    Døme
    • han bur åleine og er stort sett sjølvhjelpen
  2. Døme
    • ein sjølvhjelpen stat
Artikkelside

sekulær

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje er åndeleg eller religiøs;
    Døme
    • ein sekulær stat
  2. som gjeld eit hundreår;
    som hender kvart hundreår
Artikkelside

økonomi

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin, frå gresk ‘hushald’; av øko- (1 og -nomi

Tyding og bruk

  1. økonomisk tilstand i stat, kommune, bedrift eller hushaldning;
    finansiell stilling
    Døme
    • ha god økonomi;
    • økonomien i kommunen var særs dårleg
  2. vitskap som handlar om studiet av finansielle eller økonomiske forhold i forretningslivet, i det offentlege livet eller liknande;
  3. økonomisk system eller måte som produksjon og omsetnad går føre seg på

Faste uttrykk

  • lineær økonomi
    økonomisk system som inneber at produkt blir brukt ei kort tid og så kasta
  • sirkulær økonomi
    økonomisk system som inneber at materiale og produkt blir gjenbrukt
Artikkelside

ubunden

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje er fastbunden
    Døme
    • hunden står ubunden
  2. fri, uavhengig
    Døme
    • vere ubunden av tidlegare avtaler;
    • ei politisk ubunden avis;
    • ein ubunden stat
  3. i språkvitskap, om substantiv og adjektiv: som ikkje er eintydig spesifisert;
    til skilnad frå bunden (2)
    Døme
    • 'gut' er eit døme på ubunden form av eit substantiv

Faste uttrykk

  • ubunde pronomen
    pronomenet ein (1 som har ein uspesifisert referanse
  • ubunden stil
    uttrykksmåte utan metrisk rytme og rim;
    prosa (1)
Artikkelside

totalitær

adjektiv

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

om samfunnssystem, stat, ideologi: som femner om, krev kontroll over alt;
som underordnar alt under staten;
Døme
  • ein totalitær stat – diktaturstat;
  • fascisme og kommunisme er totalitære ideologiar
Artikkelside
Side 1 av 21