Avansert søk

10 treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

åte 2

åta

verb

Tyding og bruk

strø åt (1, 5) på snøen om våren

åte 1

substantiv hokjønn eller inkjekjønn

Opphav

norrønt áta, av ete ‘ete’

Tyding og bruk

  1. det å ete;
  2. lokkemat for rovdyr eller fisk
    Døme
    • leggje ut åte;
    • han skaut reven på åta
  3. dyreplankton eller fiskeyngel som er næringsemne for fisk og kval
  4. stim av fisk
    Døme
    • ei åte med sild
  5. Døme
    • kaste åte på snøen der han ligg tjukk

fluge

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt fluga; samanheng med fly (10

Tyding og bruk

  1. insekt i ordenen tovenger
    Døme
    • ei fluge surrar i vindaugskarmen
  2. fiskekrok med kunstig åte som liknar ei fluge
    Døme
    • fiske med fluge

Faste uttrykk

  • døy som fluger
    døy i mengdevis
  • falle som fluger
    bli overvunne eller sett ut av spel i mengdevis
    • konkurrentane fall som fluger
  • ikkje gjere ei fluge fortred
    ikkje gjere nokon noko vondt;
    vere heilt ufarleg
  • slå to fluger i ein smekk
    oppnå to føremål med éi gjerning;
    gjere to ting samstundes
  • vere fluge på veggen
    vere løynleg til stades for å observere eller overhøyre

åtsel

substantiv inkjekjønn

Opphav

av åt (1

Tyding og bruk

  1. daud, rotnande kropp av dyr;

åtefri

adjektiv

Tyding og bruk

om fisk: tom for åte (1, 3)

åt 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt át ‘eting, mat’

Tyding og bruk

  1. noko som et eller gneg;
  2. jord eller grus som blir strødd på snøen så han skal tærast eller bråne
    Døme
    • kaste åt på snøen
  3. sjukdom eller skade som tærer
    Døme
    • ha åt i tennene;
    • eit åt i hugen

utlegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. sum som blir betalt ut;
    utgift(er), (på)kostnad
    Døme
    • ha (eit) utlegg på 1000 kr til reparasjonar;
    • få store utlegg
  2. panterett som kjem etter vedtak av offentleg styresmakt (og ikkje etter tosidig, privat avtale) og mellom anna kan vere grunnlag for utpanting
  3. noko som er utlagt, til dømes åte for jakt

losfisk

substantiv hankjønn

Opphav

av los (1 fordi ein har trudd at fisken viser haiar vegen til åte

Tyding og bruk

blåvoren fisk med mørke tverstriper;
Naucrates ductor

lokkemat

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. mat brukt til å lokke til seg dyr med;
    Døme
    • setje ut lokkemat til minken
  2. i overført tyding: noko ein bruker til å lokke (1, 2) med;
    Døme
    • den lovnaden var berre lokkemat

etsel

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt æzli, samanheng med ete (2; jamfør åtsel

Tyding og bruk

  1. åte for rovdyr
  2. daudt dyr, kadaver
  3. skarveleg menneske