Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 58 oppslagsord

skjærseld, skirseld

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skírslareldr av skírsl ‘reinsing’ etter; latin ignis purgatorius

Tyding og bruk

  1. etter katolsk lære: reinsing etter døden som frir ei sjel frå synd og skuld
  2. hard prøve, eldprøve
    Døme
    • kandidatane måtte gjennom ein skjærseld av spørsmål
Artikkelside

skit 2, skitt 2

adjektiv

Opphav

av skit (1

Tyding og bruk

Døme
  • ein skit fyr;
  • det var skit – det var synd;
  • gå skit med noko(n);
  • skit fiske
Artikkelside

skade 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skaði

Tyding og bruk

  1. Døme
    • brannskade;
    • høyrselsskade;
    • sjokkskade;
    • yrkesskade;
    • stormen gjorde stor skade;
    • kome til skade
    • feil (1, mangel
      • reparere, vøle skaden;
      • ta skade på synet;
      • potetene tok skade av frosten
  2. Døme
    • bere, betale, godtgjere skaden;
    • vere til skade for heile bygda;
    • av skade blir ein vis og ikkje rik
  3. lei mangel, skort;
    Døme
    • det var skade

Faste uttrykk

  • kome i skade for
    vere så uheldig
Artikkelside

skam

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skǫmm

Tyding og bruk

  1. svivørding, vanære (1
    Døme
    • føre skam over ein;
    • få, ha skam av noko;
    • fy for skam!
    • han er ei skam for heile bygda;
    • leve i skamma;
    • sitje der med skamma;
    • ikkje gjere skam på klubben – idr: få ei god plassering i ei tevling;
    • gjere noko for skams skuld
  2. (kjensle for) sømd
    Døme
    • bli heit eller raudne av skam;
    • ikkje eige skam i livet
  3. Døme
    • det er både skam og skade;
    • det er både synd og skam;
    • skam få den som seier slikt

Faste uttrykk

  • bite hovudet av all skam
    setje alle sømelege omsyn til side
  • gjere skam på
    vere betre enn; skjemme ut, vanære
  • gjere til skamme
    vise at (noko) ikkje er rett
  • skam å seie
    dessverre
Artikkelside

reinse

reinsa

verb

Opphav

norrønt hreinsa; av rein (3

Tyding og bruk

  1. fjerne skit, avfall, uynskte partiklar eller iblandingar med å vaske, pusse, bruke kjemiske middel, medikament eller liknande
    Døme
    • reinse ein motor;
    • reinse ein dress;
    • reinsa vatn, parafin, bomull;
    • reinse blodet, såret
    • i overført tyding:
  2. reinske (sjå det)
    Døme
    • reinse fisk, bær, frø
  3. gjere rein, fri for mistanke, vanære, vonde tankar, synd eller liknande
    Døme
    • reinse for mistanke;
    • reinse menneskesinnet med song og tonar;
    • reinse for synd og last;
    • reinse si sjel

Faste uttrykk

  • reinse lufta
    snakke ut og dermed fjerne kunstige motsetnader
  • reinse språket
    drive målrøkt; jamfør purisme og språkreinsing
Artikkelside

påskelam

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. lam som jødane slaktar og steikjer heilt kvelden før påskefesten
  2. Jesus som offerlam for all verdsens synd
Artikkelside

frelsegjerning, frelsesgjerning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

gjerning (2) som frelser frå synd
Døme
  • Kristi frelsegjerning
Artikkelside

frelse 2

frelsa

verb

Opphav

norrønt frelsa, frjalsa; av frels

Tyding og bruk

  1. redde, berge, hjelpe
    Døme
    • frelse nokon frå fangenskap;
    • frelse landet frå undergang
  2. i kristen teologi: fri frå synd og fortaping;
    omvende til tru på Kristus;
    Døme
    • frels oss frå det vonde;
    • frelse sjela
Artikkelside

frelse 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt frelsi, frjalsi; av frels

Tyding og bruk

  1. det å bli fridd frå fangenskap, fare eller liknande;
    Døme
    • frelse frå naud;
    • frelse frå fare
  2. i kristen teologi: forløysing (1) frå synd og fortaping
    Døme
    • få frelsa;
    • vere viss på frelsa i Kristus
Artikkelside

freisting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. noko som lokkar til synd eller anna amoralsk åtferd;
    jamfør freiste (4)
    Døme
    • føre nokon inn i freisting;
    • falle i freisting
  2. sterk lyst til å gjere noko ein kanskje vil angre på;
    jamfør freiste (5)
    Døme
    • falle for freistinga til å kjøpe dyre klede;
    • vår manglande evne til å motstå kortsiktige freistingar
  3. ting eller vare som verkar lokkande
    Døme
    • brente mandlar og andre søte freistingar
Artikkelside
Side 5 av 6