Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 268 oppslagsord

RNA

substantiv inkjekjønn

Opphav

forkorting for engelsk ribonucleic acid

Tyding og bruk

nukleinsyre som styrer mykje av proteinproduksjonen i cella på levande organismar;
jamfør DNA
Døme
  • somme virus har RNA i staden for DNA
Artikkelside

representere

representera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin, opphavleg ‘vise seg på nytt’

Tyding og bruk

  1. møte opp i staden for;
    vere utsending for
    Døme
    • advokaten som representerer arvingane;
    • dei verdiane som nynorsken representerer
  2. vere tillitsvald, oppnemnd eller utsend representant (1)
    Døme
    • representere Noreg i dei olympiske leikane;
    • ho representerer Noreg i Kina som ambassadør;
    • alle partia er representerte i finansutvalet
  3. opptre på vegner av firma, institusjon eller stat
    Døme
    • sjefen er ute og representerer
  4. vere eller gje døme på
    Døme
    • boka representerer noko nytt
Artikkelside

bronkie

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom seinlatin bronchi, fleirtal av bronchus; frå gresk bronkhos ‘røyr’

Tyding og bruk

luftveg frå den staden der luftrøyret deler seg, til mindre endeforgreiningar i lungene
Døme
  • irritasjon i bronkiane
Artikkelside

oppmode

oppmoda

verb

Tyding og bruk

Døme
  • oppmode formannen om å ta attval;
  • oppmode dei til å gå frå staden
Artikkelside

ras

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ras ‘bråhast, skunding’

Tyding og bruk

  1. masse av stein, jord, snø eller liknande som rasar (2 eller har rasa nedover i terreng;
    Døme
    • to hus vart tekne av raset;
    • det har gått eit ras på staden;
    • raset losna oppe i fjellsida
  2. i overført tyding: store mengder med noko som kjem i rask rekkjefølgje
    Døme
    • eit ras av kjensler;
    • det kom eit ras av søknader
Artikkelside

pro-

prefiks

Opphav

frå latin og gresk; jamfør pro (1

Tyding og bruk

  1. prefiks (1) i ord som uttrykkjer ei (abstrakt) rørsle framover;
    til dømes i produsere, projisere og propell
  2. prefiks (1) i ord for at noko hender før noko anna;
    til dømes i proaktiv og prognose
  3. prefiks (1) i ord som uttrykkjer at noko kjem i staden for noko anna;
    til dømes i prokonsul, pronomen og protese
  4. prefiks (1) i ord som uttrykkjer at nokon er venleg stemd mot eller på parti med nokon eller noko;
    til dømes i proamerikansk og prorussisk
Artikkelside

pokker

substantiv hankjønn

Opphav

truleg gjennom dansk, frå lågtysk pocken ‘verksvull’; jamfør norrønt púki ‘djevel’

Tyding og bruk

brukt i forsterkande uttrykk og mildare eidar: fanden (1
Døme
  • køyr, for pokker!
  • ikkje pokker om eg gjev meg

Faste uttrykk

  • dra pokker i vald
    dra langt av garde;
    forsvinne;
    dra fanden i vald
  • gje pokker i
    ikkje bry seg om;
    blåse i
  • som berre pokker
    i svært høg grad
    • dei stakk frå staden, fort som berre pokker
Artikkelside

overdramatisere

overdramatisera

verb

Tyding og bruk

oppfatte eller framstille noko som meir alvorleg eller farleg enn det eigenleg er
Døme
  • dei overdramatiserer trafikkforholda på staden
Artikkelside

overgang

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør norrønt yfirgangr

Tyding og bruk

  1. stad der ein kan kome seg over ein veg, ein jernbane og anna
  2. staden der unnarennet går over i sletta
    Døme
    • hopparen var ustø i overgangen
  3. fortsett reise med anna tog, annan buss eller liknande;
    Døme
    • trikkebilletten gjev rett til fri overgang til andre ruter
  4. det å gå over frå noko til noko anna
    Døme
    • overgangen frå sjøverts til landverts trafikk;
    • framstillinga hadde for mange brå overgangar mellom momenta;
    • overgang til katolisismen;
    • overgangen frå skule til arbeidsliv;
    • fotballspelaren tenkte på overgang til ein annan klubb
  5. kortvarig, forbigåande tilstand;
    mellomstadium;
    Døme
    • overgangen mellom natt og dag;
    • overgangen mellom romantikk og realisme;
    • det er berre ein overgang
Artikkelside

luftlauk, luftløk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

varietet av kepalauk med små laukar i toppen i staden for blomstrar
Artikkelside
Side 3 av 27