Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 119 oppslagsord

normaltalemål

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: (meir eller mindre) standardisert dialekt eller språk nytta som sams talemål i eit område eller i ein viss funksjon;
jamfør normalmål
Døme
  • nynorsk scenemål er eit slags normaltalemål
Artikkelside

nasjonalitetsprinsipp

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

prinsipp som går ut på at politiske grenser bør bli trekte slik at folket i tilstrekkeleg grad kan samlast rundt sams historie, kultur og språk;
jamfør nasjon (1)
Artikkelside

nasjon

substantiv hankjønn

Opphav

av latin natio ‘fødsel’

Tyding og bruk

  1. gruppe menneske som kjenner seg som ei eining på grunn av sams historie og kultur, oftast også sams språk;
    Døme
    • heile nasjonen stod bak kravet;
    • den aztekiske nasjonen
  2. Døme
    • ein sjølvstendig nasjon;
    • ein demokratisk nasjon

Faste uttrykk

  • Dei sameinte nasjonane
    organisasjon skipa i 1945 som samarbeidsforum for alle sjølvstendige statar i verda
    • Dei sameinte nasjonane har hovudkontor i New York
Artikkelside

kommunisme

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin communis ‘sams’

Tyding og bruk

  1. samfunnsform der ein deler goda og har sameige og samdrift;
    Døme
    • kommunismen hos dei første kristne;
    • leve i fullstendig kommunisme
  2. politisk ideologi som har som mål å skape eit klasselaust samfunn med felleseige av produksjonsmidla og lik fordeling av produksjonsresultata
  3. revolusjonær rørsle som vil innføre og breie ut kommunisme (2)
    Døme
    • den internasjonale kommunismen;
    • kommunismen i Afrika og Latin-Amerika
Artikkelside

kommune

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin communia, av communis ‘sams’

Tyding og bruk

  1. område som er ei eiga politisk og administrativ eining, og som høyrer inn under staten, men har eit visst sjølvstyre
    Døme
    • Bodø kommune;
    • landet er delt inn i kommunar;
    • kva kommune bur du i?
  2. administrasjon eller styringsorgan i ein kommune (1)
    Døme
    • skrive til kommunen;
    • skulde på kommunen;
    • vere tilsett i kommunen
Artikkelside

kommunisere

kommunisera

verb

Opphav

av latin communicare ‘gjere sams, i lag’

Tyding og bruk

  1. gje melding om;
    gjere kjent;
  2. utveksle eller formidle tankar, idear, informasjon eller liknande;
    få kontakt;
    forstå kvarandre
    Døme
    • terapeuten kommuniserer godt med pasientane;
    • reklamen skal kommunisere ein bodskap
  3. ta imot nattverden;
    gå til altars
Artikkelside

allmenn, ålmenn

adjektiv

Opphav

norrønt almennr; innverknad frå tysk (all)gemein ‘felles for alt, alle’

Tyding og bruk

  1. felles, sams for alt, alle;
    som gjeld alle
    Døme
    • allmenn verneplikt;
    • allmenn røysterett
  2. som gjeld (heile) samfunnet;
    offentleg
    Døme
    • saka har allmenn interesse;
    • det er eit allment ynske
    • brukt som adverb:
      • det er allment kjent
  3. Døme
    • det er allmenn semje om saka
  4. som gjeld utan unntak;
    universell
    Døme
    • allmenne sanningar;
    • ei heilag, allmenn kyrkje
Artikkelside

kloster

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt klaustr, gjennom gammalengelsk og lågtysk kloster; frå latin claustrum ‘stengsel’, av claudere ‘stengje’

Tyding og bruk

  1. hus der eit samfunn av munkar eller nonner held til
    Døme
    • eit gammalt kloster;
    • vitje eit katolsk kloster
  2. samfunn der munkar eller nonner lever etter sams reglar
    Døme
    • klosteret åtte fleire gardar

Faste uttrykk

  • gå i kloster
    • bli munk eller nonne
    • i overført tyding: halde seg for seg sjølv;
      stengje seg ute frå verda
Artikkelside

klubb 2

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk club; opphavleg frå nordisk , etter skikken med å sende rundt ei klubbe som bodstikke ved innbyding til gjestebod og liknande

Tyding og bruk

  1. samskipnad eller lag av personar med sams interesser
    Døme
    • skifte klubb;
    • byrje i ny klubb
  2. lokale for ein klubb (2, 1)
    Døme
    • gå i klubben
Artikkelside

lingua franca

substantiv inkjekjønn

Uttale

linˊgva franˊgka

Opphav

frå italiensk, opphavleg ‘frankisk språk’

Tyding og bruk

  1. blandingsspråk som oppstod i krossferdtida, brukt kring det indre Middelhavet
  2. språk brukt i kommunikasjon mellom menneske som ikkje har sams morsmål, til dømes fransk som diplomatspråk
Artikkelside
Side 3 av 12