Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 109 oppslagsord

kald

adjektiv

Opphav

norrønt kaldr

Tyding og bruk

  1. med låg temperatur;
    Døme
    • friskt og kaldt vatn;
    • kjøle seg ned med kald drikke;
    • eg er kald på føtene;
    • maten blir kald;
    • i dag er det tre grader kaldt ute;
    • det var kaldare i går enn det er i dag;
    • det var den kaldaste sommaren på 50 år
    • brukt som adverb:
      • blåse kaldt
  2. Døme
    • eit kaldt smil;
    • kalde auge
    • brukt som adverb:
      • han lo kaldt;
      • ho såg kaldt på meg
  3. Døme
    • spelaren er kald framfor mål

Faste uttrykk

  • få ei kald skulder
    møte lite forståing
  • få kalde føter
    vilje dra seg unna
    • ho fekk kalde føter og ville bryte samarbeidet
  • gå kaldt nedetter ryggen på
    kulse, grøsse
    • filmen fekk det til å gå kaldt nedetter ryggen på meg
  • halde hovudet kaldt
    tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
  • kald fisk
    hard og omsynslaus person
  • kald krig
    spent og fiendtleg tilhøve mellom to eller fleire statar, men utan våpenbruk
  • kalde fargar
    fargar som inneheld mest blått (som verkar kalde)
  • med kaldt blod
    utan skruplar;
    roleg og med overlegg
  • slå kaldt vatn i blodet på nokon
    dempe sterke kjensler hos nokon
Artikkelside

isoterm 1

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk iso- og therme ‘varme’; jamfør iso-

Tyding og bruk

linje på vêrkart gjennom stader med same temperatur
Artikkelside

isoterm 2

adjektiv

Tyding og bruk

som går føre seg ved konstant temperatur
Artikkelside

luminescens

substantiv hankjønn

Uttale

luminessenˊs

Opphav

frå latin; jamfør lumen

Tyding og bruk

lysutvikling som ikkje kjem av høg temperatur i den tingen som lyser, til dømes fluorescens og fosforescens
Artikkelside

innstille

innstilla

verb

Tyding og bruk

  1. stille inn eit apparat, instrument eller liknande;
    Døme
    • termostaten må innstillast på rett temperatur
  2. gjere klar til å gjennomføre;
    førebu mentalt
    Døme
    • eg er innstilt på at det blir mykje arbeid
  3. ha ei viss haldning til
    Døme
    • eg er positivt innstilt til framlegget
  4. gjere framlegg om;
    Døme
    • søkjaren vart innstilt som nummer to til stillinga;
    • han ville innstille på å godkjenne framlegget
  5. slutte med;
    stoppe, avlyse
    Døme
    • innstille utbetalingane;
    • leitinga vart innstilt;
    • ferja var innstilt på grunn av sterk vind
Artikkelside

gå ei kule varmt

Tyding og bruk

bli ein oppheta situasjon;
kome til ein konfrontasjon med høg temperatur;
Sjå: kule
Døme
  • når det vart for mykje stress, kunne det gå ei kule varmt
Artikkelside

kuldebelte

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

område med låg temperatur
Artikkelside

kulde

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt kuldi

Tyding og bruk

  1. det å vere kald;
    låg temperatur;
    kaldt vêr
    Døme
    • frost og kulde;
    • 20 graders kulde
  2. avvisande haldning;
    mangel på varme (1, 2);
    Døme
    • vere omgjeven av kulde;
    • bli møtt med kulde
Artikkelside

kule 2

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kúla ‘kul, hevelse’

Tyding og bruk

  1. rund utvekst på tre
  2. Døme
    • ei hard kule
  3. Døme
    • heile kula
  4. omgang i spel
    Døme
    • ei kule poker
  5. varp, storfangst
    Døme
    • ei heil kule

Faste uttrykk

  • gå ei kule varmt
    bli ein oppheta situasjon;
    kome til ein konfrontasjon med høg temperatur
    • når det vart for mykje stress, kunne det gå ei kule varmt
Artikkelside

normaltemperatur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gjennomsnitt av målt temperatur i eit tidsrom
Døme
  • normaltemperaturen i januar er 4 °C
Artikkelside
Side 2 av 11