Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 34 oppslagsord

-leg 1

adjektiv

Opphav

norrønt -ligr; same opphav som lik (1 , i eldre tyding ‘skapnad, utsjånad’

Tyding og bruk

  1. suffiks i adjektiv danna av substantiv: som liknar på, heng saman med det som førsteleddet nemner;
    i ord som alvorleg, barnsleg og venleg
  2. suffiks i adjektiv danna av substantiv: som tek seg opp att med visse mellomrom;
    i ord som dagleg og årleg
  3. suffiks av adjektiv danna av adjektiv: med den eigenskapen som førsteleddet nemner;
    i ord som kjærleg, raudleg og reinsleg
  4. suffiks i adjektiv danna av verb: som kan gjerast;
    i ord som brukeleg og leseleg
Artikkelside

hund

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hundr

Tyding og bruk

  1. husdyr (som finst i ulik storleik, farge, skapnad og åtferd) som blir halde som kjæledyr eller bruksdyr, som er lett å dressere og som ein kan bruke til jakt eller andre oppgåver;
    Canis familiaris
    Døme
    • gå tur med hunden;
    • høyre hundane gøy;
    • folk som held hund;
    • gjere eit søk med hund
  2. rå eller ussel person, òg brukt som skjellsord
    Døme
    • din feige hund!
  3. brukt som kraftuttrykk: pokker, fanden (1
    Døme
    • kva hunden er dette for noko!
    • fy hunden for ein dag det vart!
  4. brukt i namn på stjernebilete som kan minne om ein hund (1)
    Døme
    • Den store hunden;
    • Den vesle hunden

Faste uttrykk

  • der ligg hunden gravlagd
    dette er den den verkelege årsaka;
    slik heng det saman
  • ein hund etter
    svært lysten på;
    vill etter
    • ein hund etter ros;
    • ho var ein hund etter å lese
  • ein vittig hund
    ein vittig, morosam person
  • galne hundar får rive skinn
    den som er uvørden, får svi for det
  • gå i hundane
    gå til grunne
  • ikkje skode hunden på håra
    ikkje døme nokon etter det ytre
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • som ein hund
    brukt for å forsterke noko negativt: veldig, svært, særs
    • fryse som ein hund;
    • vere lydig som ein hund
  • som hund og katt
    i stadig fiendskap
    • dei levde som hund og katt
Artikkelside

hermafroditt

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk hermaphroditos, av Hermes og Afrodite; etter namnet på ein mytisk skapnad som var halvt kvinne og halvt mann

Tyding og bruk

tvikjønna individ
Artikkelside

havvette

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

overnaturleg skapnad eller ånd som held til på havet
Artikkelside

zoo-

prefiks

Uttale

utt so-

Opphav

av gresk zoon ‘levande skapnad, dyr’

Tyding og bruk

dyre-
Artikkelside

zodiak

substantiv hankjønn

Uttale

soˊdiak

Opphav

latin zodiacus; frå gresk zodiakos (kyklos) ‘dyrisk (krins)’, av zodion, diminutiv av zoon ‘levande skapnad, dyr’

Tyding og bruk

mest i bunden form: Dyrekrinsen
Artikkelside

vette

substantiv inkjekjønn

Opphav

av vett (1

Tyding og bruk

overnaturleg skapnad eller ånd som held til nær menneska eller ute i naturen
Døme
  • godvette;
  • uvette;
  • vassvette
Artikkelside

trekkplaster

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. plaster innsett med stoff som dreg ut materie i byllar
  2. i overført tyding: velkjend og populær skapnad, særleg person, som dreg folk til seg;
    Døme
    • verdsrekordhaldaren var trekkplaster på stemnet
Artikkelside

tave 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med norrønt þefja ‘stappe’; opphavleg ‘samantrevla masse’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det er ikkje ein tave att
  2. liten skapnad
  3. person som fomlar;
Artikkelside

talje 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

fransk taille ‘snitt, skapnad’; frå italiensk

Tyding og bruk

livvidd (på klede);
Artikkelside
Side 2 av 4