Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 39 oppslagsord

kran

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk, frå fransk grue; av latin grus, ‘trane’

Tyding og bruk

  1. innretning, maskin til å lyfte og flytte (etter måten) tunge ting med
  2. mekanisme til å opne og stengje vassrøyr, gassrøyr, fat, tankar eller liknande
    Døme
    • krana på vasken

Faste uttrykk

  • stengje kranene
    • stoppe tilførsla av noko
      • om bankane stengjer kranene, stansar finansieringa av store prosjekt
    • stoppe alkoholservering
      • kommunen vedtok å stengje kranene klokka tolv
Artikkelside

kopling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å kople
    Døme
    • kopling av straumkablar;
    • kopling av offentlege og friviljuge ressursar
  2. konstruksjon brukt til å overføre kraft frå ein roterande maskindel til ein annan
  3. mekanisme som bind saman einskilddelar i ein motor, eit apparat eller ein konstruksjon
  4. samband som fører elektrisitet frå éin straumkrins til ein annan straumkrins
  5. det å føre saman data (2, 2) frå ulike dataregister;
Artikkelside

geværhane

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

mekanisme som slår mot fenghetta i eit gevær ved avtrekk; jamfør hane (2)
Artikkelside

gaukur

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør ur (4

Tyding og bruk

veggur med ein mekanisme som får ein figur, som liknar ein gauk, til å kome fram og gale kvar time
Artikkelside

gjenge 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt gengi ‘følgje, hjelp’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha sitt gjenge der i huset
  2. gang (3–4), utvikling, drift, funksjon;
    Døme
    • arbeidet er i godt gjenge;
    • livet har kome i sitt gamle, vande gjenge;
    • kome ut av gjenge;
    • alt har sitt gjenge – sin eigen måte e l
  3. spiralforma spor, rille på skrue, mutter, røyr og liknande;
  4. spor eller rom som ein mekanisme går (rundt) i, til dømes for nøkkel i ein lås, for aksling i eit lager, for hengsle på dør
Artikkelside

veksling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å veksle
    Døme
    • ha småpengar til veksling;
    • vekslinga mellom dag og natt;
    • miste stafettpinnen i vekslinga
  2. i idrett: stad der ein vekslar
    Døme
    • tilskodarane samla seg ved vekslinga
  3. ledd, mekanisme der retning, rørsle, kraft eller liknande skiftar
Artikkelside

utløysar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. person som løyser ut; jamfør løyse (1);
    utfriar, forløysar, frelsar
  2. mekanisme som løyser ut, set i gang, får til å fungere; jamfør løyse (3)
    Døme
    • utløysaren på fallskjermen, på fotoapparatet
Artikkelside

utkastar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. dørvakt på restaurant eller liknande
  2. maskindel, mekanisme som kastar ut noko (til dømes patronhylse frå skytevåpen, snø frå snøfresar)
Artikkelside

ur 4

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, same opphav som gresk og latin hora; samanheng med år (3

Tyding og bruk

apparat eller mekanisme som viser tid på døgnet, av skiftande prinsipp, form og bruk
Døme
  • uret i tårnet;
  • forretning for ur og optikk
Artikkelside

tennmekanisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. mekanisk eller elektrisk innretning til å få ei fenghette eller ein detonator til å gå av
  2. mekanisme som blir brukt til å tenne (1, 3) ein eksplosiv ladning
Artikkelside
Side 2 av 4