Avansert søk

Nynorskordboka 24 oppslagsord

i mørkeret er alle kattar grå

Tyding og bruk

i mørkeret er alle skilnader viska ut;

Sjå: grå, katt, mørker

mørkerets fyrste

Tyding og bruk

djevelen;

Sjå: fyrste, mørker

haustmørker, haustmørke

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

mørker om hausten

Døme

tett haustmørker

halvlys 2, halvljos 2

adjektiv

Tyding og bruk

som er halvvegs mellom lys og mørker

Døme

ei halvlys natt

åndsmørke, åndsmørker

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

åndeleg mørker

ytst

adjektiv

Opphav

norrønt ýztr; jamfør ytre (

Tyding og bruk

som er, ligg lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side og liknande), som ligg lengst borte (frå sentrum og liknande);
som er nærmast havet
Døme
- ytste garden;
- det var ytst på kanten;
- ytste øyane;
- ytste odden;
- frå den ytste landsenden;
- det var ytst på tunga mi – eg hadde nær sagt det;
- ytste laget, skalet;
- ytste fingertuppen – del av fingertuppen lengst ute
- i religiøst mål:
  det ytste mørkeret – stad lengst frå Gud der fullstendig mørker rår
- som adverb: lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side o l)
  ytst på kanten, stupet;
  han sat ytst på benken;
  ytst ute på neset;
  ytst hadde han ein tjukk genser
etter nytestamentleg gresk eskhatos ‘sist’
Døme
- den ytste tida – siste tida, tida før dommedag
- om person:
sterkast, størst mogleg, overmåte intens, særs djuptgåande;
òg: prekær, på livet laus
Døme
- i den ytste einsemd;
- i den ytste naud
mest langtdriven;
mest konsekvent, mest reindyrka
Døme
- til dei ytste konsekvensar;
- i sine ytste former

Faste uttrykk

den ytste dagen
domedag
gjere sitt ytste
gjere det ein kan;
yte sitt beste
liggje på sitt ytste
liggje for døden
til det ytste
til grensa av det moglege;
i aller høgste grad
spenninga er driven til det ytste;
utnytte noko til det ytste;
han er harmfull til det ytste

utydleg

adjektiv

Tyding og bruk

utyd, utriveleg, nifs, fæl

Døme

utydleg låt, mørker

tett

adjektiv

Opphav

norrønt þéttr; tyding 5 etter engelsk tight

Tyding og bruk

som ikkje har hol, opning, gjennomgang;
heil (1; motsett lek (3
Døme
- lydtett;
- lystett;
- vasstett;
- korken er tett;
- tønna, vasken er tett;
- vere tett i nasen
som er utan (eller med berre små) hol, sprekkar eller mellomrom;
som er dekt eller fylt av einskilddelar eller -individ i stort tal med små mellomrom;
ugjennomsiktig, ugjennomtrengeleg, tjukk
Døme
- tett hekk, gjerde, kratt, skog, gras, hår;
- garn med tette masker;
- det er tett med folk, hus, bilar, bladlus;
- tett snø(fall), regn;
- tett som hagl;
- det snør tett;
- tett skodde;
- lufta er tett av røyk – fylt, tung;
- tett mørker
- i uttrykk:
samantrengd, ihoppressa, konsentrert;
kompakt
Døme
- tett busetnad;
- tett trengsel
- særleg som adverb
  stå, gå, sitje tett;
  bu tett
- nært, utan mellomrom, stramt
  klemme noko(n) tett inntil seg;
  danse tett saman;
  kleda slutta tett om kroppen
- nær, like, kloss (inntil, ved noko)
  bu tett ved skulen
som har ein fast konsistens;
fast bygd, solid;
fyldig
Døme
- ein tett kar, plugg
trong (2, dum
Døme
- tett i skallen, nøtta;
- vere litt tett
som går føre seg med stutte mellomrom
Døme
- tette togavgangar;
- i tett rekkjefølgje
- som adverb: med stutte mellomrom, ofte, støtt
  bilane køyrer tett;
  drikke tett

Faste uttrykk

halde tett
òg overf: ikkje seie noko
tett i tett
med stutt eller lite mellomrom
tett i tett
i talrik mengd med små mellomrom

stupmørke, stupmørker

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

stummande mørker

stummande

adverb

Opphav

Tyding og bruk

forsterkande: fullstendig, heilt;
kolande
- stummande mørkt
som adjektiv:
- stummande mørker

Side 2 av 3

Resultat per side: