Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
347 treff

Bokmålsordboka 334 oppslagsord

mengde

substantiv hankjønn

Opphav

av mang

Betydning og bruk

  1. stort kvantum, masse, overflod;
    stort antall
    Eksempel
    • kjøpe en mengde forskjellige ting;
    • plukke mengder av blomster;
    • ha store mengder mat;
    • det kom snø i store mengder
  2. så eller så mye;
    kvantum, masse;
    Eksempel
    • en passelig mengde fett i kosten
  3. i matematikk: samling av elementer
    Eksempel
    • endelig mengde;
    • uendelig mengde;
    • tom mengde
  4. i bestemt form entall: de fleste;
    Eksempel
    • skille seg ut fra mengden;
    • mengdens krav
  5. i bestemt form entall: samling av mennesker;
    Eksempel
    • oppdage en kjenning i mengden
Artikkelside

rot 2

substantiv intetkjønn

Opphav

av rote (2

Betydning og bruk

  1. mengde av ting som ligger spredt eller er plassert uten system;
    Eksempel
    • alt var i et eneste rot;
    • hvem skal rydde i dette rotet?
  2. uryddig tilstand;
    Eksempel
    • det var mye rot og uklarheter i forklaringen;
    • når han foretar seg noe, blir det bare rot
Artikkelside

stoffmengde

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

mengde av stoff
Eksempel
  • i vanlige kjemiske reaksjoner er den samlede stoffmengden konstant;
  • stoffmengden på studiet er for stor
Artikkelside

stjernehær

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

mengde av stjerner som ikke kan telles;
Artikkelside

strø 2

substantiv intetkjønn

Opphav

av strø (3

Betydning og bruk

  1. sagflis, torv og lignende til å strø på gulvet i fjøs og stall
  2. lag av dødt organisk materiale i skogbunnen
  3. mengde små biter som strøs over noe;
    jamfør strøssel
    Eksempel
    • strø på glatte veier;
    • strø på isen
Artikkelside

slikk 1

substantiv hankjønn

Opphav

av slikke

Betydning og bruk

svært liten mengde;
Eksempel
  • få en liten slikk

Faste uttrykk

  • for en slikk og ingenting
    for svært lite penger
Artikkelside

kaloribevisst

adjektiv

Betydning og bruk

bevisst på mengde og inntak av kalorier
Eksempel
  • kaloribevisste forbrukere ønsker flere lettprodukter
Artikkelside

torskekvote

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

bestemt mengde torsk en har rett til å fiske;
jamfør kvote
Eksempel
  • den totale torskekvoten er mindre i år enn i fjor
Artikkelside

tøtsj, touch

substantiv hankjønn

Opphav

fra engelsk

Betydning og bruk

  1. lett berøring;
    det å så vidt komme borti
  2. liten mengde;
    svakt preg;
    Eksempel
    • ha oppi en tøtsj eddik;
    • rommet hadde en personlig tøtsj
  3. metode som gjør at en skal skrive på tastatur uten å se på tastaturet;
    Eksempel
    • kan du tøtsj?
Artikkelside

toppmål

substantiv intetkjønn

Opphav

av mål (1

Betydning og bruk

  1. diameter i den tynne enden av en tømmerstokk
    Eksempel
    • stokken hadde et toppmål på 20 cm
  2. godt eller rikelig mål eller mengde;
    mål med haug på
  3. høyeste grad eller mengde av noe
    Eksempel
    • toppmålet av frekkhet;
    • toppmålet av begeistring
Artikkelside

Nynorskordboka 13 oppslagsord

mengd, mengde

substantiv hokjønn

Opphav

av mang

Tyding og bruk

  1. stort tal;
    stort kvantum, masse
    Døme
    • ei heil mengd med folk;
    • plukke mengder av blomstrar;
    • det har kome ei mengd snø
  2. så eller så mykje;
    Døme
    • ei høveleg mengd feitt i kosten
  3. i matematikk: samling av element (7)
    Døme
    • endeleg mengd;
    • uendeleg mengd;
    • tom mengd
  4. i bunden form eintal: storhopen, dei fleste;
    Døme
    • skilje seg ut frå mengda
  5. i bunden form eintal: samling av menneske;
    Døme
    • oppdage ein kjenning i mengda
Artikkelside

mengje, menge

mengja, menga

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. blande, røre (i hop)
    Døme
    • mengje mjølet med vatn;
    • mengje i hop;
    • mengje saman

Faste uttrykk

  • mengje seg
    ha hopehav med, vere saman med
    • han ville ikkje mengje seg med dei andre gjestene
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

  1. som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
    Døme
    • dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
    • ein halv liter;
    • to og ein halv
    • brukt som substantiv
      • ikkje det halve;
      • det halve hadde vore meir enn nok;
      • ein halv må vere lov
  2. om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Døme
    • ei halv flaske;
    • ta ein halv øl;
    • båten gjekk med halv fart
  3. om klokkeslett: 30 minutt før heil time
    Døme
    • klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
  4. som utgjer opp til halvdelen av noko;
    delvis (2), nesten
    Døme
    • oppleve det som ein halv fridag;
    • ein halv siger
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
    Døme
    • han sa det halvt i spøk;
    • dei sat halvt smilande;
    • ho stirra halvt forbi han
  6. om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
    Døme
    • ein halv lovnad;
    • eit halvt svar;
    • ta halve standpunkt

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    ei halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på innerlomma
  • ein halv gong
    femti prosent (meir);
    ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
    • utgiftene vart ein halv gong større;
    • dreie mutteren ein halv gong til;
    • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
  • flagge på halv stong
    la flagg henge om lag halvvegss ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
    • vere halvt om halvt trulova
  • med eit halvt auge
    med ein gong, med å sjå berre lausleg
    • at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
  • med eit halvt øyre
    utan å høyre godt etter
    • læraren lytta med eit halvt øyre
  • på halv tolv
    ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside

torskekvote

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gjeven mengde torsk ein har rett til å fiske;
jamfør kvote
Døme
  • den totale torskekvoten er rundt 800 000 tonn torsk
Artikkelside

ein halv gong

Tyding og bruk

femti prosent (meir);
ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande;
Sjå: halv
Døme
  • utgiftene vart ein halv gong større;
  • dreie mutteren ein halv gong til;
  • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
Artikkelside

demolere

demolera

verb

Uttale

demoleˊre

Opphav

gjennom fransk, frå latin de- og moles ‘(stor) mengde, masse’; jamfør de-

Tyding og bruk

rive ned eller øydeleggje bygning, anlegg (1) eller liknande
Døme
  • demolere eit militæranlegg;
  • fleire installasjonar frå sokkelen blir demolerte
Artikkelside

bensinforbruk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. forbruk av bensin (i eit tidsrom)
  2. mengde bensin eit køyretøy bruker for å tilbakeleggje ein avstand
Artikkelside

graduere

graduera

verb

Opphav

frå mellomalderlatin

Tyding og bruk

  1. avpasse i grad eller mengde;
    inndele i grader
  2. særleg om utanlandske forhold: ta slutteksamen ved skule eller universitet
Artikkelside

mettingsgrad

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

forhold mellom ei oppløyst mengde av eit stoff og den mengda som er mogleg å løyse opp ved full metting, uttrykt i prosent
Artikkelside

datagrunnlag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

mengde og type data ein bruker som grunnlag for konklusjonar, vurderingar eller avgjerder
Døme
  • mangle naudsynt datagrunnlag;
  • bruke helseopplysningar som datagrunnlag;
  • påstanden byggjer på eit falskt datagrunnlag
Artikkelside