Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
36 treff

Bokmålsordboka 26 oppslagsord

leie 4

verb

Opphav

norrønt leiða, kausativ til lide

Betydning og bruk

holde i hånden, gå hånd i hånd (med)
Eksempel
  • leie et barn;
  • leie hverandre
Artikkelside

leie 5

verb

Opphav

norrønt leiga, jamfør leie (1; sammenheng med lån (2

Betydning og bruk

  1. få bruksrett til noe mot betaling
    Eksempel
    • leie jord;
    • leie hus;
    • leie bil
  2. gi bruksrett til noe mot betaling
    Eksempel
    • leie ut huset sitt;
    • leie bort jaktterreng
  3. ta en person i tjeneste mot betaling
    Eksempel
    • leie arbeidshjelp

Faste uttrykk

  • leie seg inn
    bo mot betaling hos noen
Artikkelside

taxiholdeplass

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

sted der taxier benter på å bli leid;
Artikkelside

leiebolig

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

leid hus eller leilighet
Artikkelside

leiefolk

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

arbeidskraft (1) som er leid inn
Eksempel
  • fast ansettelse lønner seg framfor stadig skiftende leiefolk
Artikkelside

bakstekone

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

kone som baker eller blir leid til å bake
Artikkelside

innleid

adjektiv

Betydning og bruk

som er leid inn
Eksempel
  • innleid arbeidskraft;
  • innleide konsulenter;
  • et innleid helikopter
Artikkelside

strandsitter

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

om eldre forhold: person (særlig fisker eller sjømann) som bor ved sjøen og eier hus på leid tomt
Artikkelside

bemanningsbyrå

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

virksomhet som leier ut arbeidskraft for kortere tid;
Eksempel
  • kvinnen er leid inn fra et bemanningsbyrå
Artikkelside

klakør

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk claqueur, av claquer ‘klappe’

Betydning og bruk

  1. om eldre forhold: person som er leid til å klappe (i teateret)
  2. i overført betydning: ukritisk tilhenger
Artikkelside

Nynorskordboka 10 oppslagsord

lide 1, li 2

lida

verb

Opphav

norrønt líða

Tyding og bruk

  1. om tid: gå (1, skri;
    vere komen til eit visst tidspunkt
    Døme
    • det lid til middag;
    • eg kjem heim når det lid på
  2. vere komen langt fram;
    nærme seg slutten
    Døme
    • natta lid;
    • hausten er liden;
    • det leid mot slutten med henne

Faste uttrykk

  • lakke og li
    gå jamnt framover (mot eit visst tidspunkt)
    • det lakkar og lid mot jul
Artikkelside

lide 2, li 3

lida

verb

Opphav

same opphav som lide (1 , tyding frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. halde ut naud eller pine;
    Døme
    • dei har lide mykje;
    • dei fekk lide for det dei hadde gjort;
    • eg lid inga naud;
    • laget leid nederlag i den viktige kampen;
    • han lid av astma;
    • ho har lide under einsemda
  2. Døme
    • eg kan ikkje lide det mennesket
Artikkelside

over

preposisjon

Opphav

truleg av lågtysk ōver; jamfør norrønt yfir og eldre nynorsk yver

Tyding og bruk

  1. i samanlikning: på eit høgare steg eller nivå enn;
    høgare enn, større enn;
    Døme
    • biletet heng over sofaen;
    • ti meter over bakken;
    • ho er over 30 år;
    • vere over nokon i rang;
    • herske over nokon
    • brukt som adverb:
      • bu i etasjen over
  2. Døme
    • diktaren over alle diktarar;
    • dette går over alle andre omsyn
  3. ovanfrå og ned på
    Døme
    • få ei bytte vatn over seg;
    • eg ynskjer berre vondt over han
  4. Døme
    • ha dyna over seg;
    • kaste seg over ein motstandar;
    • dei kasta seg over arbeidet
  5. på overflata av;
    Døme
    • han strauk barnet over håret;
    • breie høy ut over bakken;
    • vere brun over heile kroppen
  6. Døme
    • ha frakk over dressen
  7. på eller til den andre sida av
    Døme
    • ro over fjorden;
    • gå over fjellet;
    • bu over gata
  8. Døme
    • reise frå Trondheim over Røros til Oslo
  9. Døme
    • halde ein tale over radio
  10. vidare enn (noko som avgrensar eller stengjer)
    Døme
    • vatnet rann over bassengkanten;
    • setje seg ut over lova;
    • det går over min forstand;
    • over evne
    • brukt som adverb:
      • koke over
  11. meir enn
    Døme
    • temperaturen er over 20 °;
    • eg betaler ikkje over 1000 kr;
    • by over nokon
  12. til slutten av;
    gjennom (ei viss tid)
    Døme
    • det leid langt over middag;
    • bli buande vinteren over
    • brukt som adverb: slutt, til ende
      • uvêret dreiv over;
      • framsyninga er over
  13. brukt i uttrykk for kjensler eller annan reaksjon: på grunn av, når det gjeld
    Døme
    • glede seg over livet;
    • vere fornærma over noko;
    • sørgje over nokon;
    • låte vel over noko
  14. brukt føre nemning på emne, gjenstand for ei åndsverksemd eller eit åndsprodukt:
    Døme
    • tenkje over noko;
    • bli klar over kva som hende;
    • preike over eit skriftord;
    • lage eit oversyn over arbeidsoppgåvene
  15. i samband med visse verb: i to stykke
    Døme
    • sage over ein planke;
    • file over ei jernstong

Faste uttrykk

  • gje seg over
    overgje seg;
    miste motet;
    bli heilt maktstolen eller himmelfallen
  • gå over
    ta slutt;
    gje seg
    • sjukdomen gjekk over til slutt
  • kome over
    • støyte på;
      finne tilfeldig
      • dei kom over eit godt tilbod
    • leggje motgang eller krise bak seg
      • han kom aldri over at mora døydde så tidleg
  • over ende
    ned frå oppreist stilling;
    hovudstups, i koll
    • bjørka bles over ende;
    • ho stupte over ende;
    • bli slått over ende;
    • føretaket gjekk over ende
  • over laget
    meir enn vanleg, overlag
  • over og ut
    • uttrykk brukt for å avslutte kommunikasjon via radio
    • slutt for godt
      • no er det over og ut for verksemda
  • snakke over seg
    tale i ørska
  • stå over
    ikkje ta del (i aktivitet som det er venta at ein tek del i)
    • ho måtte stå over kampen
  • vake over
    ha jamt tilsyn med
    • dei vakte over han gjennom natta
Artikkelside

moralsk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld moral (1)
    Døme
    • landet leid eit militært nederlag, men vann ein moralsk siger;
    • ha moralske skruplar;
    • moralsk forfall;
    • moralsk opprusting;
    • vere moralsk forplikta til noko
  2. som er i samsvar med moralen eller allmenne etiske reglar;
    Døme
    • ein moralsk livsførsel
  3. som har kampmoral;
    jamfør moral (3)
    Døme
    • folket viste ei moralsk haldning

Faste uttrykk

  • moralsk stønad/støtte
    det å stø handlemåte eller synspunkt hos andre utan å binde seg til å stø dei praktisk eller økonomisk
    • blir du med som moralsk støtte?
    • eg har moralsk stønad heimanfrå
Artikkelside

frampå

preposisjon

Tyding og bruk

  1. fram på, bort på, ut på, fram(over) mot
    Døme
    • gå frampå neset;
    • gå frampå golvet;
    • setje seg frampå lasset
    • brukt som adverb
      • gå lenger frampå
  2. framme på, borte på, ute på
    Døme
    • stå frampå neset;
    • stå frampå golvet;
    • sitje frampå lasset
    • brukt som adverb
      • sitje frampå
  3. om tid: utpå
    Døme
    • frampå våren;
    • da det leid frampå, …

Faste uttrykk

  • halde seg frampå
    vere i teten, i sentrum, stikke seg fram, vere pågåande
  • leike frampå om
    ymte om, byrje å snakke om, nemne
  • liggje frampå
    vere i teten, i sentrum, stikke seg fram, vere pågåande
  • orde frampå om
    ymte om, byrje å snakke om, nemne
  • slå frampå om
    ymte om;
    byrje å snakke om;
    nemne
  • snakke frampå om
    ymte om, byrje å snakke om, nemne
  • sove frampå
    sove litt utover vanleg tid
  • tale frampå om
    ymte om;
    kome inn på;
    nemne
  • vere frampå
    vere i teten, i sentrum, stikke seg fram, vere pågåande
  • vere frampå med
    vere ute med
    • vere frampå med påfunna sine
Artikkelside

å 4

preposisjon

Opphav

norrønt á

Tyding og bruk

  1. særleg i visse faste uttrykk: på
    Døme
    • dette att å bak;
    • dei stod å ende i snøen;
    • dette å gruve;
    • gamle tankar som på nytt vart førte å vange
  2. Døme
    • høgst å dag;
    • det leid langt å dag;
    • midt å natta
Artikkelside

forretningsdrivande

adjektiv

Tyding og bruk

som driv butikk eller annan næringsverksemd;
Døme
  • ein forretningsdrivande person
  • brukt som substantiv:
    • dei forretningsdrivande i byen;
    • den forretningdrivande leid store økonomiske tap
Artikkelside

nederlag

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk , av niederlegen ‘leggje ned’

Tyding og bruk

  1. det å tape eller bli slått
    Døme
    • hæren leid nederlag
  2. i overført tyding: det å mislykkast
    Døme
    • det var eit nederlag for henne at ho ikkje vart forfremma;
    • skuletida var fylt av vonbrot og nederlag
Artikkelside

havari

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå fransk avarie, av italiensk avaria; truleg opphavleg arabisk awarija ‘skadde varer’, av awar ‘skade’

Tyding og bruk

  1. skade på sjø- eller luftfartøy eller lasta deira;
    Døme
    • skuta leid totalt havari
  2. større skade på køyretøy, maskin og liknande
    Døme
    • motoren fekk havari, og bilen hamna i grøfta
  3. i overført tyding: samanbrot;
    Døme
    • eit politisk havari;
    • selskapet hadde totalt økonomisk havari
Artikkelside

til 2

adverb

Opphav

same opphav som di (1 og dess (3

Tyding og bruk

i samanlikning:
Døme
  • til – til – dess – dess, di – di; sjå dess (3;
  • til lenger det leid, til sintare vart han
Artikkelside
Side 1 av 3