Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
169 treff

Bokmålsordboka 88 oppslagsord

karakter

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; fra gresk kharakter, av kharassein ‘risse inn’

Betydning og bruk

  1. kjennetegn, særpreg
    Eksempel
    • debatten fikk karakter av munnhoggeri;
    • øverst skifter dalføret karakter
  2. psykisk egenskap;
    Eksempel
    • ha en sterk karakter
  3. person eller figur i film, teaterstykke eller roman;
    Eksempel
    • i romanen opptrer bare helstøpte karakterer;
    • karakterene i filmen føles så ekte
  4. mål på skoleprestasjoner
    Eksempel
    • gi karakterer;
    • få gode karakterer til eksamen
Artikkelside

løen

adjektiv

Opphav

norrønt loðinn; samme opprinnelse som lodden

Betydning og bruk

  2. upålitelig, av tvilsom karakter
Artikkelside

vrangside

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Betydning og bruk

  1. side som skal vende inn eller ned mot noe;
    motsatt rettside (1)
    Eksempel
    • vrangsiden av et stoff;
    • vrangsiden av teppet;
    • vrangsiden av kjolen
  2. dårligste side (6);
    negative trekk
    Eksempel
    • vrangsiden av byen;
    • vise vrangsiden av sin karakter

Faste uttrykk

  • snu vrangsiden ut
    være vrang (5) og vanskelig
Artikkelside

veik, vek

adjektiv

Opphav

norrønt veikr; beslektet med vike (1

Betydning og bruk

Eksempel
  • ha en veik rygg;
  • veik i knærne;
  • være veik og sykelig;
  • ha en veik karakter;
  • en veik regjering
Artikkelside

rollefigur

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

oppdiktet person i teaterstykke, film eller lignende;
Artikkelside

romanhelt

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

modig og uselvisk karakter i roman
Artikkelside

romanfigur

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

person eller figur i roman;
Artikkelside

stilkarakter

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. karakter for stil (6) i idrettskonkurranse
    Eksempel
    • han hoppet 116 meter og fikk 3 ganger 16 i stilkarakter
  2. karakter på stil (5) i skolen
    Eksempel
    • stilkarakterene i klassen var under gjennomsnittet
Artikkelside

ståkarakter

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

karakter som en får godkjent eksamen med;
til forskjell fra strykkarakter
Artikkelside

strykkarakter, strykekarakter

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

karakter som medfører stryk (2, 2) til eksamen eller annen prøve;
til forskjell fra ståkarakter
Eksempel
  • få strykkarakter
Artikkelside

Nynorskordboka 81 oppslagsord

karakter

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå gresk kharakter, av kharassein ‘risse inn’

Tyding og bruk

  1. kjenneteikn, særpreg
    Døme
    • besøket fekk ein offisiell karakter;
    • krisa er av forbigåande karakter
  2. psykisk eigenskap;
    Døme
    • ho har svak karakter
  3. person eller figur i film, teaterstykke eller roman;
    Døme
    • Holbergs karakterar;
    • bli kjend med karakterane i filmen
  4. mål på skuleprestasjonar
    Døme
    • gje karakter;
    • få ein god karakter
Artikkelside

romanhelt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

modig og usjølvisk karakter i roman
Artikkelside

rollefigur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

oppdikta person i teaterstykke, film eller liknande;
Artikkelside

romanfigur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person eller figur i roman;
Artikkelside

stilkarakter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. karakter for stil (6) i idrettskonkurranse
    Døme
    • ho hoppa 90 meter og fekk 3 gonger 18 i stilkarakter
  2. karakter på stil (5) i skulen
    Døme
    • stilkarakterane i klassa var betre enn på lenge
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

  1. som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
    Døme
    • dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
    • ein halv liter;
    • to og ein halv
    • brukt som substantiv
      • ikkje det halve;
      • det halve hadde vore meir enn nok;
      • ein halv må vere lov
  2. om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Døme
    • ei halv flaske;
    • ta ein halv øl;
    • båten gjekk med halv fart
  3. om klokkeslett: 30 minutt før heil time
    Døme
    • klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
  4. som utgjer opp til halvdelen av noko;
    delvis (2), nesten
    Døme
    • oppleve det som ein halv fridag;
    • ein halv siger
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
    Døme
    • han sa det halvt i spøk;
    • dei sat halvt smilande;
    • ho stirra halvt forbi han
  6. om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
    Døme
    • ein halv lovnad;
    • eit halvt svar;
    • ta halve standpunkt

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    ei halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på innerlomma
  • ein halv gong
    femti prosent (meir);
    ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
    • utgiftene vart ein halv gong større;
    • dreie mutteren ein halv gong til;
    • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
  • flagge på halv stong
    la flagg henge om lag halvvegss ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
    • vere halvt om halvt trulova
  • med eit halvt auge
    med ein gong, med å sjå berre lausleg
    • at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
  • med eit halvt øyre
    utan å høyre godt etter
    • læraren lytta med eit halvt øyre
  • på halv tolv
    ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside

ståkarakter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

karakter som ein får godkjend eksamen med;
til skilnad frå strykkarakter
Artikkelside

strykkarakter, strykekarakter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

karakter som seier at ein har stroke til eksamen eller anna prøve;
til skilnad frå ståkarakter
Døme
  • få strykkarakter
Artikkelside

toar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. noko eller nokon som har talet, verdien eller plass nummer to (3
    Døme
    • reise med toaren heim;
    • skyte ein toar
  2. i tevling: deltakar som blir nummer to;
    Døme
    • bli toar;
    • den evige toaren
  3. karakter (4) i skulen
    Døme
    • få ein toar i norsk
  4. kapproingsbåt for to roarar
Artikkelside

gjevnad, givnad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha den gjevnaden at ein er tolsam
  2. Døme
    • ha gjevnad for musikk
Artikkelside