Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
204 treff

Bokmålsordboka 5 oppslagsord

Nynorskordboka 199 oppslagsord

marulk

substantiv hankjønn

Opphav

førsteleddet mar-, av norrønt mǫrulfr, av marr ‘hav, sjø’

Tyding og bruk

  2. i fleirtal: orden av saltvassfiskar der den første delen av finnen sit på hovudet og kan minne om ei fiskestong;
    Lophiiformes
Artikkelside

matbord

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

bord (2, 1) som ein sit attmed under måltida;
dekt bord
Døme
  • reise seg frå matbordet
Artikkelside

insider, innsidar

substantiv hankjønn

Uttale

inˊsaider eller inˋsidar

Opphav

av engelsk insider

Tyding og bruk

person som har tilgang til eller sit inne med interne, fortrulege opplysningar om noko
Artikkelside

lese

lesa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt lesa ‘plukke, samle, lese’, i tydinga ‘forsøkje å lære’ med innverknad frå latin legere ‘samle, lese’; jamfør lekse (1

Tyding og bruk

  1. følgje (språk)teikn med auga og gje dei att som språk;
    forstå skriftteikn
    Døme
    • lære å lese og skrive;
    • han las høgt for ungane før dei la seg;
    • ho sit og les i avisa;
    • eg har lese om han på nettet;
    • kan du lese av målaren?
    • eg er dårleg til å lese kart
  2. Døme
    • eg les dette teiknet som R;
    • han vart fristilt (les: sagt opp);
    • lagkameraten greidde ikkje å lese pasninga
  3. seie fram etter skrift;
    Døme
    • elevane las opp dikt for foreldra;
    • lese kveldsbøn;
    • lese for maten
  4. prøve å lære;
    studere
    Døme
    • lese på leksene;
    • studentane les til eksamen;
    • ho las matematikk på universitetet
  5. gje (privat)undervisning
    Døme
    • han les med dei før norskprøva

Faste uttrykk

  • lese mellom linjene
    forstå noko som ikkje er direkte uttrykt
  • lese nokon teksta
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksta da halve klassa ikkje leverte i tide
  • lese seg til
    lære noko ved å lese
    • eg har lese meg til korleis eg skal sy i ein ny glidelås
  • lese tankane til nokon
    skjøne kva nokon tenkjer
  • lese ut
    gjere seg ferdig med (til dømes ei bok eller eit kapittel)
Artikkelside

lesesal

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stort rom der folk kan lese, til dømes på eit bibliotek eller eit universitet
Døme
  • han sit mykje på lesesalen no før eksamen
Artikkelside

vest 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt vestr n, innverknad frå tysk i tyd 2; samanheng med vesper

Tyding og bruk

  1. himmelretning der sola går ned, motsett aust (1
    Døme
    • vinden gjekk til, på vest;
    • i aust og vest
  2. den vestlege delen av verda;
    Vest-Europa og USA;
    vestmaktene;
    jamfør òg Vesten
    Døme
    • konflikt mellom aust og vest
  3. i bridge: spelar som sit ved vestsida av bordet
    Døme
    • vest gjev, melder

Faste uttrykk

  • frå aust og vest
    frå alle kantar
    • det kom folk frå aust og vest
  • i aust og vest
    til alle kantar;
    i hytt og vêr;
    overalt
    • bruke pengar i aust og vest;
    • skrive autografar i aust og vest
  • spørje i aust og få svar i vest
    få eit irrelevant svar
Artikkelside

sør 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av sør (2

Tyding og bruk

  1. himmelretning der sola står ved middag, motsett nord (1, 1)
    Døme
    • det blæs frå sør;
    • fuglane drog mot sør;
    • i sør låg svære skyhausar
  2. landområde, statar i sør
    Døme
    • ein konflikt mellom nord og sør
  3. i bridge: spelar som sit ved sørsida av bordet
    Døme
    • sør melder, gir
Artikkelside

nikke

nikka

verb

Opphav

frå lågtysk , opphavleg ‘bevege opp og ned’; samanheng med neie (1

Tyding og bruk

  1. bøye hovudet raskt og lett, særleg som teikn på samtykke eller oppmuntring eller som helsing
    Døme
    • nikke stadfestande;
    • ho berre nikkar til svar;
    • nikke goddag;
    • vere så trøytt at ein sit og nikkar;
    • strået nikka i vinden
  2. i fotball: spele ballen med hovudet;
    Døme
    • nikke ballen i mål
Artikkelside

kuldepunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

punkt i huda der kuldesansen sit
Artikkelside

lappfuru, lappfure

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

underart av furu (1) med nåler som sit i fem år, og kongler med gulbrun farge;
Pinus sylvestris subsp. lapponica
Artikkelside
Side 3 av 20