Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
129 treff

Bokmålsordboka 26 oppslagsord

humle 3

verb

Betydning og bruk

Eksempel
  • humle ølet
  • brukt som adjektiv
    • kraftig humlet øl brygget på bygg
Artikkelside

blande 2

verb

Opphav

norrønt blanda

Betydning og bruk

  1. helle, røre sammen
    Eksempel
    • blande farger;
    • blande sand og jord;
    • blande mel med sukker og salt
  2. forveksle, gå surr i
    Eksempel
    • blande drøm og virkelighet;
    • gleden var blandet med bekymring

Faste uttrykk

  • blande blod
    slutte, bekrefte et vennskap
  • blande kortene
    skape forvirring eller uklarhet;
    villede (1)
  • blande sammen
    • røre sammen
      • blande sammen løk, kjøttdeig og krydder
    • forveksle
      • folk blander sammen de to navnene
  • blande seg inn
    bry seg;
    involvere seg
    • mange er redd for å blande seg inn;
    • han blandet seg inn i diskusjonen
  • blande seg
    gå opp i (noe annet)
    • alkohol og vann blander seg;
    • blande seg bort i, inn i, opp i andres affærer
  • blande ut
    tilsette (særlig for å fortynne)
    • blande ut konjakken med vann
Artikkelside

tilsatt

adjektiv

Betydning og bruk

som er tilsatt i en stilling;
jamfør tilsette (2)
Artikkelside

vitaminisere

verb

Betydning og bruk

tilsette vitaminer;
som adjektiv i perfektum partisipp:
Eksempel
  • vitaminisert margarin
Artikkelside

tilsetting

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • tilsetting av fluor i drikkevannet
  2. Eksempel
    • tilsetting av ny kontorsjef
Artikkelside

tilsetning

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av tilsette

Betydning og bruk

tilsatt stoff, ingrediens
Eksempel
  • smakstilsetning
Artikkelside

sukre

verb

Betydning og bruk

tilsette sukker, strø sukker på
Artikkelside

sprite

verb

Betydning og bruk

  1. særlig i forbindelsen
  2. i overført betydning:
    Eksempel
    • kåseriet var spritet opp med anekdoter og vitser – gjort morsomt, fengende

Faste uttrykk

  • sprite opp
    tilsette sprit; også: gjøre morsommere, mer fengende
Artikkelside

salte

verb

Opphav

norrønt salta

Betydning og bruk

  1. tilsette salt
    Eksempel
    • salte grøten
  2. legge ned i salt(lake)
    Eksempel
    • salte ned kjøtt, fisk
  3. i ed:
    Eksempel
    • fanden salte!
  4. betale dyrt
    Eksempel
    • den dressen fikk du nok salte
Artikkelside

rådmann

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. om eldre forhold: medlem av et råd (4, 3) som skulle ivareta en bys interesser
  2. øverste leder for (en avdeling av) en kommunes administrasjon
    Eksempel
    • tilsette ny rådmann i kommunen;
    • boligrådmann, finansrådmann
Artikkelside

Nynorskordboka 103 oppslagsord

utanrikstenest, utanriksteneste, utarikstenest, utariksteneste

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

teneste eller etat (i eller utanfor landet) som ligg under Utanriksdepartementet
Døme
  • tilsette i (den norske) utanrikstenesta
Artikkelside

planleggingsdag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dag da skule eller barnehage held stengt fordi dei tilsette skal planleggje undervisninga
Artikkelside

overtal

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk Überzahl

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det er overtal av menn i bedriftsstyra
  2. i lagspel: det at eit lag har fleire spelarar på bana, særl på grunn av utvising hos det andre laget
    Døme
    • laget spela i overtal
  3. overskytande tal
    Døme
    • effektiviseringa gav eit overtal av tilsette
Artikkelside

nyrekruttering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å finne eller skaffe nye tilsette, medlemar, tilhengjarar eller liknande til noko;
jamfør rekruttering
Døme
  • nyrekruttering av medlemar til koret;
  • vi må stoppe nyrekrutteringa til det kriminelle miljøet
Artikkelside

nyte godt av

Tyding og bruk

ha fordel av;
Sjå: nyte
Døme
  • dei tilsette naut godt av velferdsordningane
Artikkelside

nyte

nyta

verb

Opphav

norrønt njóta

Tyding og bruk

  1. ha stor glede av;
    kjenne hugnad og lyst av
    Døme
    • nyte det vakre utsynet;
    • han naut livet;
    • vi nyt finvêret når vi har det
  2. få eller ha nytte eller fordel av
    Døme
    • dei naut respekt;
    • ho nyt stor tillit hos alle
  3. smake, ete, ta til seg, ofte med stor hugnad
    Døme
    • nyte alkohol;
    • dei naut desserten

Faste uttrykk

  • nyte godt av
    ha fordel av
    • dei tilsette naut godt av velferdsordningane
Artikkelside

partiapparat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samnemning for tillitsvalde og tilsette som driv organisasjonsarbeid i eit politisk parti;
jamfør apparat (3)
Artikkelside

nitti

determinativ kvantor

Opphav

norrønt níu tigir ‘ni tiare’

Tyding og bruk

grunntalet 90
Døme
  • laget er nitti år i år;
  • totalt har verksemda rundt 90 tilsette
Artikkelside

hovud

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hǫfuð

Tyding og bruk

  1. kroppsdel over eller framfor halsen på menneske og dyr, med hjerne, sanseorgan, munn og opning for luftvegane
    Døme
    • få ein stein i hovudet;
    • ha vondt i hovudet;
    • han fall og slo seg i hovudet;
    • eit troll med tre hovud
  2. Døme
    • betale skatt per hovud;
    • viss vi deler utlegga likt, blir det 200 kroner per hovud
  3. Døme
    • ha hovudet fullt av planar;
    • dette er ikkje etter mitt hovud;
    • fordreie hovudet på nokon;
    • det er berre sport som står i hovudet på dei;
    • kunne noko i hovudet
  4. øvre del av noko eller noko med form som kan likne på eit hovud (1)
    Døme
    • ei pipe med utskore hovud

Faste uttrykk

  • bli raud i hovudet
  • bruke hovudet
    tenkje klokt
    • no må du bruke hovudet her
  • bry hovudet sitt med noko
    spekulere eller gruble på noko vanskeleg
    • dette treng du ikkje bry hovudet ditt med
  • bøye hovudet
    syne teikn på audmjukskap, skam eller sorg
  • følgje sitt eige hovud
    ikkje bry seg om råd frå andre
  • få noko inn i hovudet på nokon
    få nokon til å forstå eller lære noko
    • læraren prøvde å få pensumet inn i hovudet på elevane
  • gjere eit hovud kortare
    avrette ved å hogge hovudet av
  • gå på hovudet
    falle framover
  • gå til hovudet på
    • bli ør eller rusa
      • vinen gjekk rett til hovudet på meg
    • bli overmodig
      • suksessen gjekk til hovudet på henne
  • ha eit godt hovud
    vere intelligent
    • ho har eit godt hovud
  • ha stort hovud og lite vit
    vere dum
  • ha tak over hovudet
    ha husrom
  • ha/halde hovudet over vatnet
    greie seg så vidt
    • det er så vidt verksemda held hovudet over vatnet utan driftstilskot
  • halde hovudet høgt
    vise teikn på sjølvkjensle eller stoltheit
  • halde hovudet kaldt
    tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
  • henge med hovudet
    vere motlaus eller nedtrykt
  • hol i hovudet
    dumt, vanvettig;
    bort i natta
  • klø seg i hovudet
    syne teikn på rådville
    • klø seg i hovudet over situasjonen
  • krevje hovudet til nokon på eit fat
    (etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
    krevje at nokon blir ofra som syndebukk
  • la hovuda rulle
    • avrette i mengd
    • nådelaust avsetje eller døme leiande personar
  • leggje hovudet i bløyt
    tenkje hardt
  • lyst hovud
    flink og intelligent person
    • han er det lyse hovudet i klassa
  • med hovudet i hendene
    initiativlaus;
    utan å gjere noko
  • med hovudet under armen
    utan å tenkje;
    ikkje bruke hovudet
  • med lyfta hovud
    med stoltheit;
    med sjølvtillit
  • miste hovudet
    miste fatninga;
    bli rådvill
    • han mistar hovudet når han blir stressa
  • over hovudet på nokon
    • liggje på for høgt nivå for målgruppa
      • brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
    • ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
      • avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette
  • rekne i hovudet
    rekne i tankane, utan nedskrivne tal
  • riste på hovudet
    syne teikn på nekting, vonløyse eller at ein er oppgjeven
  • setje seg noko i hovudet
    bestemme seg for å gjennomføre noko;
    få ein fiks idé som ein ikkje vil endre på
  • setje/stille saka på hovudet
    snu opp ned på eller framstille ei sak stikk imot dei faktiske tilhøva
  • stange/renne hovudet mot veggen
    møte uovervinnelege hindringar
  • stikke hovuda saman
    leggje hemmelege planar eller liknande
  • stikke hovudet fram
    våge å vise seg eller hevde seg
    • ho har fleire gonger stukke hovudet fram i avisdebatten
  • stikke hovudet i sanden
    ikkje vilje sjå ubehagelege sanningar i auga
  • stå på hovudet
    • stå opp ned
    • vere endevend eller i vill uorden
      • vi må rydde, heile kjøkenet står på hovudet
  • ta seg vatn over hovudet
    ta på seg noko ein ikkje greier
  • vekse ein over hovudet
    vinne over ein;
    ta makta frå ein
    • alle arbeidsoppgåvene veks meg over hovudet
Artikkelside

over hovudet på nokon

Tyding og bruk

Sjå: hovud
  1. liggje på for høgt nivå for målgruppa
    Døme
    • brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
  2. ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
    Døme
    • avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette
Artikkelside
Side 2 av 11