Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
250 treff

Bokmålsordboka 126 oppslagsord

politikontroll

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

kontroll utført av politiet
Eksempel
  • han måtte la bilen stå igjen etter en politikontroll
Artikkelside

overvåking, overvåkning

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

det å overvåke;
kontinuerlig tilsyn og kontroll
Eksempel
  • Luftforsvaret driver overvåking av vårt sjøterritorium;
  • være under medisinsk overvåking
Artikkelside

passkontroll

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. kontroll av pass (3
    Eksempel
    • foreta passkontroll
  2. sted der pass blir kontrollert
    Eksempel
    • på flyplassen var det lang kø foran passkontrollen
Artikkelside

-nomi

substantiv hankjønn

Opphav

fra gresk , av nomos ‘lov’

Betydning og bruk

  1. suffiks i betegnelse for fag eller kunnskapsområde;
  2. suffiks i betegnelse for styring, kontroll eller lignende;
    i ord som autonomi
Artikkelside

inspeksjon

substantiv hankjønn

Opphav

fra latin; jamfør inspisere

Betydning og bruk

  1. det å inspisere;
    tilsyn, ettersyn, kontroll
    Eksempel
    • bygningskontrollen foretok hyppige inspeksjoner;
    • troppssjefen kom på inspeksjon på rommene
  2. en eller flere personer som utfører inspeksjon (1)
    Eksempel
    • i morgen kommer inspeksjonen
Artikkelside

kryssjekk, kryss-sjekk

substantiv hankjønn

Opphav

av kryss (1

Betydning og bruk

kontroll på kryss og tvers;
kontroll av flere kilder eller opplysninger mot hverandre
Eksempel
  • politiet gjorde en kryssjekk av alle opplysningene i saken
Artikkelside

hul, hol 3

adjektiv

Opphav

norrønt holr

Betydning og bruk

  1. som har et tomt rom innvendig
    Eksempel
    • en hul trestamme;
    • veggen var hul
  2. som har rundaktig, skålformet fordypning
    Eksempel
    • ha hule kinn
  4. Eksempel
    • hule fraser;
    • mye av det han sier, virker hult
  5. Eksempel
    • en hul stemme;
    • en hul hoste

Faste uttrykk

  • ha i sin hule hånd
    ha fullstendig kontroll over
    • han har dem i sin hule hånd
Artikkelside

ha i sin hule hånd

Betydning og bruk

ha fullstendig kontroll over;
Se: hul
Eksempel
  • han har dem i sin hule hånd
Artikkelside

kalles

verb

Betydning og bruk

  1. bli innkalt
    Eksempel
    • pasienten kalles inn til kontroll om en uke
  2. bli kalt;
    gå under navn av
    Eksempel
    • Ghana kaltes tidligere Gullkysten;
    • hvitkål kalles også vinterkål
Artikkelside

kontrollavdeling

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

avdeling (1) i en virksomhet som har ansvar for å føre kontroll (1)
Artikkelside

Nynorskordboka 124 oppslagsord

politikontroll

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kontroll utført av politiet
Døme
  • ho vart stoppa i ein politikontroll
Artikkelside

høgd, høgde 1

substantiv hokjønn

Opphav

av høg (1

Tyding og bruk

  1. utstrekning oppover;
    til skilnad frå breidd (1, 1) og lengd (1)
    Døme
    • høgd: 1,80 m;
    • vekse i høgda
  2. nivå i høve til eit lågare nivå
    Døme
    • flyet taper høgd
  3. stad eller nivå høgt oppe;
    høgare luftlag
    Døme
    • sveve i høgda
  4. terrengformasjon som ris opp over omgjevnaden;
  5. høgareliggjande strøk eller lende
    Døme
    • feire påske i høgda
  6. i idrett: høgdehopp sjå høgde (2
    Døme
    • hoppe høgd;
    • han var best i høgd
  7. horisontal avdeling av noko;
    Døme
    • bu i andre høgda;
    • hus på tre høgder
  8. i musikk: øvste, høgaste tonane i skalaen eller i ei røyst;
    jamfør tonehøgd
  9. grad av storleik, utvikling eller liknande
    Døme
    • prisane når nye høgder;
    • vere på høgda av karrieren;
    • han har ikkje vore heilt på høgda i det siste

Faste uttrykk

  • høgd over havet
    fastsett mål på kor høgt noko ligg over havflata;
    forkorta hoh.
    • 1000 meters høgd over havet
  • i høgda
    • oppetter
      • byggje i høgda;
      • klatre i høgda
    • i høgareliggjande strok
      • det ligg snø i høgda
    • ikkje meir enn;
      maksimalt, høgst
      • dette har i høgda akademisk interesse;
      • det tek i høgda to timar
  • på høgd med situasjonen
    i stand til å ha kontroll
    • ho kjende seg på høgd med situasjonen;
    • han er ikkje på høgd med situasjonen
  • på høgd med
    • like god;
      jamgod
      • han var på høgd med dei beste
    • på omtrent same breiddegrad som
  • ta høgd for
    ta med i vurderinga, i planlegginga
    • det vart teke høgd for opp mot 70 anløp i året
Artikkelside

passkontroll

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. kontroll av pass (3
    Døme
    • bli stoppa for passkontroll på grensa
  2. stad der pass blir kontrollert
    Døme
    • dei stod lenge i kø i passkontrollen
Artikkelside

inspeksjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør inspisere

Tyding og bruk

  1. det å inspisere;
    tilsyn, oppsyn, kontroll
    Døme
    • den store arbeidsmengda gav lite høve til inspeksjon;
    • kome på inspeksjon
  2. ein eller fleire personar som inspiserer
    Døme
    • i morgon kjem inspeksjonen
Artikkelside

kryssjekk, kryss-sjekk

substantiv hankjønn

Opphav

av kryss (1

Tyding og bruk

kontroll på kryss og tvers;
kontroll av fleire kjelder eller opplysningar mot kvarandre
Døme
  • politiet gjorde ein kryssjekk av alle opplysningane i saka
Artikkelside

ha i si hole hand

Tyding og bruk

ha fullstendig kontroll over;
Sjå: hol
Døme
  • ho hadde publikum i si hole hand
Artikkelside

hol 3

adjektiv

Opphav

norrønt holr

Tyding og bruk

  1. med tomrom innvendig
    Døme
    • ein hol trestamme;
    • veggen var hol
  2. Døme
    • eit holt kinn
  4. Døme
    • det var berre hole frasar
  5. Døme
    • ei hol stemme;
    • ein hol hoste

Faste uttrykk

  • ha i si hole hand
    ha fullstendig kontroll over
    • ho hadde publikum i si hole hand
Artikkelside

disiplinere

disiplinera

verb

Opphav

av disiplin

Tyding og bruk

venje til eller øve opp i disiplin (1);
styre gjennom kontroll
Døme
  • disiplinere barn til å bli lydige
  • brukt som adjektiv
    • disiplinerte korsongarar;
    • tolmodig og disiplinert forsvarsspel
Artikkelside

kunstig

adjektiv

Opphav

av lågtysk kunstich

Tyding og bruk

  1. laga av menneske eller maskinar;
    til skilnad frå naturleg (2)
    Døme
    • ho hadde to kunstige hofter;
    • dropsa var laga med kunstig søtstoff
  2. som ikkje verkar ekte eller oppriktig;
    Døme
    • setje eit kunstig skilje;
    • han hadde ei kunstig framferd
    • brukt som adverb
      • ho oppførte seg kunstig og unaturleg

Faste uttrykk

  • kunstig anding
    • metode for å starte eller oppretthalde anding hos ein person som ikkje pustar sjølv
      • dei gav kunstig anding og hjartemassasje til sjukebilen kom
    • økonomisk eller annan støtte til verksemd eller liknande som ikkje ville klart seg utan
      • næringa har fått millionar i kunsting anding
  • kunstig intelligens
    eigenskap ved datamaskinar som minner om menneskeleg intelligens, til dømes evne til å resonnere, lære og korrigere seg sjølv;
    forkorta KI
  • kunstig koma
    det at ein person er lagt i koma (1 under medisinsk kontroll, for at pasienten skal få ro og sleppe påkjenningar
Artikkelside

kontrollfrik

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som er ekstremt oppteken av å ha kontroll (2)
Artikkelside
Side 2 av 13