Avansert søk

Bokmålsordboka 10 oppslagsord

Nynorskordboka 63 oppslagsord

lodding

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

det å måle djupn i sjø eller vatn med loddline (1 eller annan djupnemålar
Døme
- utstyr til lodding av store havdjup
det å søkje etter fisk med lodd (1, 2) eller ekkolodd
Døme
- lodding etter sild og brisling
i overført tyding: det å danne seg eit inntrykk av noko ein ikkje kan observere direkte
Døme
- lodding av stemninga
det å bruke loddline (1, laser eller anna for å syte for at noko blir loddrett
Døme
- bruke laser til lodding
det å binde saman to metallstykke med flytande metall
Døme
- bruke tinn til lodding
stad der noko er lodda (3
Døme
- gå opp i loddinga

lodde 3

lodda

verb

Opphav

av lågtysk loden

Tyding og bruk

måle djupn i sjø eller vatn med loddline (1 eller annan djupnemålar
Døme
- lodde havdjupna
søkje etter fisk med lodd (1, 2) eller ekkolodd
Døme
- dei lodda etter sild
i overført tyding: danne seg eit inntrykk av noko ein ikkje kan observere direkte
Døme
- lodde stemninga;
- bruke folkerøystingar for å lodde folkeviljen
bruke loddline (1, laser eller anna for å syte for at noko blir loddrett
Døme
- lodde ein mur
binde saman to metallstykke med flytande metall
Døme
- lodde fast hanken til gryta;
- lodde ein kjel

Faste uttrykk

lodde djupna
forstå noko til botns
lodde djupna i den åndelege erfaringa
lodde djupt
gå i djupna;
ikkje vere overflatisk
boka kunne ha lodda djupare

lag

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt lag; samanheng med leggje

Tyding og bruk

masse som er spreidd utover, oppå eller mellom noko;
dekke, belegg
Døme
- eit tynt lag måling;
- eit lag med krem;
- vere dekt av eit lag med støv
kvar av fleire flate einingar som ligg ovanpå eller utanpå kvarandre;
sjikt
Døme
- ei blautkake med tre lag;
- leggje veden i fleire lag;
- ha på seg mange lag med klede
sosial gruppe i eit samfunn;
samfunnslag
Døme
- studentar frå høgare sosiale lag;
- møte menneske frå alle lag i samfunnet
krins av menneske i eit område som høyrer saman
- - bygdelag
  - grannelag
  - nabolag
sosialt samvær;
samkome, fest, selskap
Døme
- vere i godt lag;
- takk for laget!
- halde nokon med lag;
- halde lag for nokon
flokk som arbeider saman;
organisasjon, samskipnad, klubb
- - arbeidslag
  - bondelag
  - mållag
  - salslag
gruppe som deltek i konkurransar som ei eining
Døme
- det beste laget vann
- - idrettslag
  - landslag
måte å fare fram mot nokon på;
(god) måte å gjere noko på;
grep (4)
Døme
- ha godt lag med noko;
- ha lag med ungar
med preposisjonen i og adjektiv i superlativ: i litt for høg grad av det som adjektivet nemner
Døme
- i meste laget;
- i minste laget;
- boka er i lengste laget;
- klokka sju er i tidlegaste laget;
- løna var i knappaste laget
ibuande eigenskap;
veremåte;
tendens
Døme
- ha eit underleg lag med auga;
- ha lag til å leggje på seg
- - ganglag
  - hjartelag
  - sinnelag
humør (1), sinnstilstand
Døme
- vere i godt lag

Faste uttrykk

dei breie laga
den store mengda av folk;
massane;
folk flest
dei breie laga av folket
det glatte lag
sterk kritikk;
utskjelling
journalistane fekk det glatte lag etter publiseringa av saka;
eg vart sint og gav han det glatte lag
gjere nokon til lags
føye seg etter nokon;
tilfredsstille nokon
ha eit ord med i laget
vere med og avgjere
halde noko ved lag
syte for at noko er uendra eller i stand
halde kollektivtrafikken ved lag
midt i laget
middels
skilje lag
gå frå kvarandre
spele på lag
samarbeide
stå ved lag
halde seg uendra;
vare ved;
gjelde
tilbodet står ved lag
ute av lage
ikkje som vanleg;
i ulage
eg er ute av lage

kle, klede 3

kleda

verb

Opphav

norrønt klæða

Tyding og bruk

ha klede på
Døme
- kle på seg;
- kle av nokon;
- kle seg til fest;
- vere godt kledd
syte for klede til
Døme
- fø og kle
trekkje over;
dekkje (1)
Døme
- kle fjellet med furu;
- kle ein spleis;
- kle taket med papp;
- kle veggene med teppe
om klede, framferd: passe, høve for
Døme
- kle ein dress;
- det kler deg ikkje å vere morsk

Faste uttrykk

kle opp
kjøpe nye klede til
kle seg om
skifte klede eller antrekk
kle seg ut
ha på uvanlege klede

legd 1

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

om eldre forhold: ordning for fattighjelp på bygdene, der ein krins av gardar var pålagd å syte for ein fattig
Døme
- kome på legd
om eldre forhold: krins av gardar som var saman om ei yting til til dømes hæren eller dei fattige

la 3, late 3

lata

verb

Opphav

same opphav som late (

Tyding og bruk

gje lov eller høve til å;
tillate å;
ikkje hindre eller setje seg imot
Døme
- vi får la henne gjere det;
- vi lèt dei sleppe fri;
- dei lét henne kome;
- vi har late dei drive på med sitt
syte for at noko blir gjort;
få til å
Døme
- du må la meg tenkje meg om;
- dei lét advokaten setje opp eit testament
brukt i imperativ for å kommandere eller oppmode til
Døme
- la dette bli mellom oss!
- la meg vere i fred!
- la oss gå!

Faste uttrykk

ikkje la seg merke med
ikkje vise reaksjon
la bli
ikkje gjere
kan du la bli å forstyrre meg!
la det skure
ikkje gripe inn når noko går gale
la det stå til
ha von om at noko skjer på beste måte
la gå at
det får så vere at (noko er slik)
la gå!
- om bord i båt: kast!
  la ankeret gå!
- ok, det får bli slik!
la høyre frå seg
seie ifrå, gje beskjed;
gje lyd frå seg
ho har ikkje late høyre frå seg på ei stund
la seg ...
gje tillating eller moglegheit til å
la seg intervjue;
ho lét seg ikkje skremme;
dei lot seg ikkje lure;
han vonar det lèt seg gjere å skaffe opplysningar
la vente på seg
kome seint
snøen lét vente på seg
la vere
ikkje bry seg om;
halde seg unna;
avstå frå
eg klarer ikkje å la vere;
dei lét vere å reise

klage 2

klaga

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av lågtysk eller tysk klagen

Tyding og bruk

gje uttrykk for misnøye eller uro;
jamre seg;
sutre (1, syte (2, 1)
Døme
- klage over smerter;
- syte og klage;
- dei klagar si naud
setje fram klage (1, 2);
anke (2, 3), protestere (1), reklamere (1)
Døme
- klage på ei vare;
- eg kjem til å klage på skatten;
- klage til Kongen

forpleie

forpleia

verb

Opphav

frå tysk; av for- ( og pleie (

Tyding og bruk

syte for mat og drikke

Døme

forpleie gjestene;
huse og forpleie arbeidsfolket

kontinuitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ubroten samanheng;

glidande overgang

Døme

syte for kontinuitet i leiinga

innpiskar

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk whipper-in

Tyding og bruk

parlamentsmedlem som skal syte for at partifellar møter fram til avrøystingane (og røystar etter ordre frå leiinga)
person som syter for at andre (til dømes møtedeltakarar eller idrettsutøvarar) er klare til innsats

Side 2 av 7

Resultat per side: