Avansert søk

Nynorskordboka 1001 oppslagsord

seie

seia

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt segja

Tyding og bruk

uttrykkje med ord eller tale;
ytre (3, uttale (1, 1)
Døme
- ho seier at det regnar;
- vil du seie noko?
- han sa god natt;
- ho har ikkje sagt eit ord i heile dag
fortelje;
melde (3, 2), varsle (1)
Døme
- folk seier han drikk;
- ikkje sei det til nokon;
- dei seier at det spøkjer her;
- kan du seie at eg kjem for seint i dag?
uttrykkje (2);
bety
Døme
- kva vil kunstnaren seie med dette verket?
- dette sa meg ingenting
gje ei personleg fråsegn;
hevde, meine
Døme
- kva seier du til dette?
- eg kan ikkje seie eg liker det;
- kva vil folk seie?
avtale (2, 1), fastsetje
Døme
- så seier vi 1500 kr for arbeidet;
- lat oss seie det slik
gje lyd;
sende ut lyd
Døme
- bang, sa geværet;
- grisen seier nøff
spå;
varsle
Døme
- det gjekk som han sa;
- var det ikkje det eg sa!
- det er ikkje godt å seie kva ho meiner

Faste uttrykk

det vil seie
med andre ord;
det inneber;
forkorta dvs.
eg kan ikkje, det vil seie at du må dra;
vil det seie at du er usamd?
du kan så seie
det har du rett i
for å seie det med
for å sitere
for å seie det med Ibsen: «Evig eies kun det tapte!»
ha noko å seie
ha innverknad, vere viktig
alder har ikkje noko å seie i denne samanhengen;
det er ho som har noko å seie i denne bygda
lettare sagt enn gjort
vanskelegare å gjere enn det ser ut til
å skrive ei bok er lettare sagt enn gjort
seie av
fortelje, melde;
varsle noko
du får seie av når du vil gå
seie fram
presentere eit dikt, ein bøn eller liknande utanåt;
deklamere (1)
seie fram eit dikt
seie frå
gje beskjed om;
fortelje til nokon
har du sagt frå om møtet i morgon?
eg seier frå når eg går
seie frå seg
gje (munnleg) avkall på
eg seier frå meg stillinga mi som ordførar
seie føre
rettleie, lære;
instruere
ho sa føre korleis dei skulle gjere oppgåva
seie ja
vere samd, godkjenne
seie opp
- avsetje ein arbeidstakar frå ei stilling
  verksemda måtte seie opp halvparten av arbeidstakarane
- gje beskjed om at ein avsluttar eit arbeidsforhold
  eg har sagt opp jobben min
- avslutte eller avbestille eit abonnement, ein kontrakt eller liknande
  ho sa opp avisa
seie på
innvende mot;
kritisere, utsetje på
kvaliteten var det ingenting å seie på;
ho hadde lite å seie på innsatsen;
denne oppgåva var det mykje å seie på!
seie til
gje beskjed om;
fortelje, melde;
seie frå
du må seie til kor du går
som sagt
brukt for å referere til eller oppsummere noko som har blitt sagt tidlegare
som sagt kan vi tene mykje pengar på denne måten;
eg har, som sagt, nett flytta
som sagt, så gjort
slik det vart planlagt eller avtalt, vart det også utført, ofte raskt og effektivt
stutt/kort sagt
i samandrag;
med få ord
stutt sagt er det ein dårleg idé;
vi må kort sagt bry oss meir om kvarandre
så å seie
nesten;
bortimot
snøen er så å seie heilt borte

tale er sølv, men tagnad er gull

Tyding og bruk

det er ofte betre å teie enn å seie noko;

Sjå: sølv, tale

såre 2

såra

verb

Tyding og bruk

skade med å lage sår (1, 1);
lage sår på
Døme
- han berre såra elgen med skotet;
- bli såra i foten
seie eller gjere noko slik at nokon blir lei seg;
krenkje, støyte
Døme
- eg meinte ikkje å såre deg;
- orda deira sårar han

sånn

determinativ demonstrativ

Opphav

gjennom dansk; frå lågtysk sodan

Tyding og bruk

som har den eller den eigenskapen;
som er av det eller det slaget;
slik (1)
Døme
- sånne spørsmål er vanskelege;
- korleis kan du seie noko sånt?
- vi har ofte sånn vind her
- brukt som substantiv:
  du må få deg ei sånn!
  du kan ikkje bruk sånn når du lagar kake!
brukt for å referere til noko eller nokon som er ukjent eller som ikkje er nærmare presisert
Døme
- is, pølser, brus og sånn;
- er dette ein sånn rullekake?
- det gjekk sånn nokolunde
brukt vurderande for å få fram at noko er godt eller dårleg
Døme
- sånt eit vêr vi har i dag!
- sånn ein elendig bil
brukt som adverb: på den måten, på denne måten;
slik (4)
Døme
- det er fint å liggje sånn;
- sånn til vanleg
brukt om tal eller mengder: omtrent (1), om lag
Døme
- dei kjem sånn i femtida;
- det kosta sånn fem–seks hundre kroner
brukt åleine for å uttrykkje at noko er ferdig
Døme
- sånn! No er middagen klar;
- sånn! Da kan vi gå

Faste uttrykk

sånn der
brukt for å uttrykkje skepsis, uvisse eller liknande
ho spela i eit sånt der bråkete hardrockband;
er du ein sånn der leksikograf?

sølv, sylv

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt silfr, sylfr

Tyding og bruk

edelt og glinsande kvitt, metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 47;
kjemisk symbol Ag
Døme
- reint sølv
legering (2) av sølv (1) og anna metall nytta til å lage ulike gjenstandar
Døme
- ei mugge i sølv
gjenstand i sølv (2)
Døme
- sølv er populært hos antikvitetshandlarane
sølvmedalje;
nest beste prestasjon
Døme
- ho fekk sølv i NM
om eldre forhold: betalingsmiddel;
rikdom, pengar
Døme
- han betalte tre lodd sølv
farge som liknar sølv (1);
kvitleg, glinsande farge
Døme
- ein sykkel i blått og sølv;
- månen skein som sølv

Faste uttrykk

havets sølv
sild
tale er sølv, men tagnad er gull
det er ofte betre å teie enn å seie noko

du kan så seie

Tyding og bruk

det har du rett i;

Sjå: seie

for å seie det med

Tyding og bruk

for å sitere;

Sjå: seie

Døme

for å seie det med Ibsen: «Evig eies kun det tapte!»

seie til

Tyding og bruk

gje beskjed om;

fortelje, melde;

Sjå: seie

Døme

du må seie til kor du går

så å seie

Tyding og bruk

nesten;

bortimot;

Sjå: seie

Døme

snøen er så å seie heilt borte

som sagt, så gjort

Tyding og bruk

slik det vart planlagt eller avtalt, vart det også utført, ofte raskt og effektivt;

Sjå: seie

Side 1 av 101

Resultat per side: