Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 67 oppslagsord

indignasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør indignert

Tyding og bruk

forarging, harme (

Døme

han vart fylt av indignasjon over det han såg;
ekte moralsk indignasjon

Artikkelside

dårleg

adjektiv

Opphav

norrønt dáligr

Tyding og bruk

om person eller kroppsfunksjon: sjuk, skadd, skral;
ikkje frisk
Døme
- ha dårleg hjarte;
- vere dårleg i magen;
- ha dårleg syn;
- kjenne seg dårleg;
- vere dårleg til beins
- brukt som adverb
  det står dårleg til med pasienten
lite tenleg;
mangelfull, ring
Døme
- dårleg reiskap;
- dårleg skiføre;
- gjere dårleg arbeid;
- drikke dårleg kaffi;
- snakke dårleg norsk
- brukt som adverb
  høyre dårleg
lite flink;
udugeleg
Døme
- ein dårleg elev;
- den dårlegaste målvakta eg har sett;
- vere dårleg til å lese
som ikkje strekk til;
ikkje nok;
knapp
Døme
- dårleg løn;
- dårlege avlingar;
- den dårlegaste fangsten på lenge;
- det er dårleg med bær;
- dei har dårleg tid
som er til ulempe for nokon
Døme
- dårleg vêr;
- leve i dårlege kår;
- det var dårlege tider
som vekkjer vonde kjensler
Døme
- ha dårleg samvit;
- vere i dårleg humør
(moralsk) mindreverdig, forkasteleg
Døme
- kome i dårleg selskap;
- vere dårlege foreldre;
- ein dårleg vits
- brukt som adverb
  det er dårleg gjort

Artikkelside

fabel

substantiv hankjønn

Opphav

av latin fabula ‘forteljing’, av fari ‘seie’

Tyding og bruk

kort, moralsk oppsedande forteljing der dyr, planter eller ting ofte handlar som menneske
Døme
- ein fabel om eit dyr;
- Esops fablar
fantastisk forteljing;
skrøne (1
handlingsgang i eit diktverk;
måten episodane i eit litterært verk er knytte saman på;
jamfør plott (1

Artikkelside

jesuitt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, nylaging av Jesus

Tyding og bruk

medlem av jesuittordenen
nedsetjande: person som bruker moralsk forkastelege middel for å nå eit mål

Artikkelside

illegitimitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å ikkje vere i samsvar med lova eller med det moralsk forsvarlege;

jamfør illegitim

Artikkelside

illegitim

adjektiv

Opphav

frå mellomalderlatin

Tyding og bruk

som ikkje er i samsvar med lova;
ulovleg, lovstridig;
motsett legitim
Døme
- ein illegitim framgangsmåte;
- eit illegitimt regime
som ikkje er i samsvar med det som blir rekna som rettferdig eller moralsk forsvarleg
Døme
- illegitime verdiar;
- illegitime haldningar

Artikkelside

ròten, roten

adjektiv

Opphav

norrønt rotinn

Tyding og bruk

om organiske emne: som er (i ferd med å gå) i oppløysing
Døme
- ròten fisk;
- rotne egg;
- ein ròten stubbe
som lett smuldrar
Døme
- ròten snø;
- ròte fjell
lite sterk, veik, kraftlaus, morken
Døme
- ein ròten tråd;
- han er ròten – duger ikkje i slagsmål eller styrkeprøve
lat, doven
Døme
- hesten er ròten
moralsk forderva, korrupt
Døme
- eit ròte samfunn