Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 317 oppslagsord

rotteikn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

matematisk teikn (√) framfor og over eit tal som rota (1 skal dragast ut av
Artikkelside

rund

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; av latin rotundus, av rota ‘hjul’

Tyding og bruk

  1. med form som ein sirkel, ellipse eller liknande
    Døme
    • ei rund bordplate;
    • eit rundt hol;
    • barnet har store, runde auge
  2. med form som ei kule, ein sylinder eller liknande
    Døme
    • rund som eit egg;
    • jorda er rund;
    • runde stokkar
  3. Døme
    • han har runde armar
  4. Døme
    • vere rund i ryggen
  5. om fisk: heil, med hovud, gjeller og innmat;
    ikkje sløgd
    Døme
    • frysing av rund fisk
  6. blid og omgjengeleg;
    Døme
    • ein rund type
  7. som ikkje støyter nokon;
    som unngår problem
    Døme
    • runde og ufarlege samtalar
  8. Døme
    • runde formuleringar;
    • runde talemåtar
  9. om tal eller sum: som kan delast med 10;
    avrunda
    Døme
    • sende ein rund sum;
    • feire runde år
  10. Døme
    • eit flygel med ein syngjande, rund klang
  11. om smak: fyldig (4)
    Døme
    • vinen er rund i smaken

Faste uttrykk

  • liggje rund
    liggje fullt påkledd
  • med rund hand
    rikeleg, raust
    • dele ut gåver med rund hand
  • rund i kantane
    tolerant og medgjerleg;
    romsleg (2)
  • rundt rekna
    om lag
Artikkelside

runding 1

substantiv hokjønn

Opphav

av runde (2

Tyding og bruk

  1. det å gjere rund eller avrunda
    Døme
    • runding av leppene
  2. det å gå i boge rundt noko
    Døme
    • etter runding av bøya stilna vinden av
  3. det å passere eit høgt, rundt tal
    Døme
    • rundinga av 50 år
Artikkelside

runde 2

runda

verb

Opphav

av rund

Tyding og bruk

  1. gjere rund eller avrunda
    Døme
    • runde kantane
  2. gå i boge rundt noko
    Døme
    • runde eit gatehjørne;
    • båten runda odden;
    • runde ein motspelar
  3. passere eit høgt, rundt tal
    Døme
    • runde 50 år;
    • dyrehagen runda 600 000 gjester

Faste uttrykk

  • runde av
    • gjere rund
      • rekkverket vart runda av i enden
    • rekne om til nærmaste runde tal
      • runde av til 100 kr
    • avslutte ein aktivitet eller periode
      • sjå fram til å runde av ein travel sesong
  • runde ned
    redusere ein talverdi til nærmaste runde tal
  • runde opp
    auke ein talverdi til nærmaste runde tal
Artikkelside

grunntal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. tal som ligg til grunn for eit talsystem
    Døme
    • talet to er grunntalet i totalssystemet
  2. tal som skal gongast opp i ein potens;
    tal som ligg til grunn for ein logaritme
    Døme
    • ‘8’ er grunntalet i potensen ‘82';
    • briggske logaritmar har grunntalet ti
  3. tidlegare nemning for determinativ (1 som uttrykkjer tal;
    til skilnad frå ordenstal og rekkjetal
    Døme
    • ‘trettifem’ og ‘ni’ er grunntal
Artikkelside

rekkjetal, rekketal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tal som syner plass i ei rekkje;
Døme
  • 'første', 'andre' og 'tredje' er rekkjetal
Artikkelside

basis

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘grunnvoll’, opphavleg ‘steg’

Tyding og bruk

  1. fundament, underlag (for eit byggverk);
    fot (1, 5) på ei søyle
  2. grunnlag, føresetnad for noko
    Døme
    • drøfte spørsmålet på brei basis;
    • arbeide på frivillig basis
  3. i matematikk: grunnflate i sylinder, kjegle og liknande;
    grunntal i eit tal- eller logaritmesystem
  4. i landmåling: avstandsmålt linje som dannar grunnlag for målestokken i triangulering
  5. grunndel av noko
    Døme
    • måling med olje som basis
Artikkelside

rebus

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, opphavleg ‘med hjelp av ting’, av res ‘sak, ting’

Tyding og bruk

gåte i form av bilete, bokstavar og tal
Artikkelside

rate 1

substantiv hankjønn

Opphav

av latin (pro) rata (parte) ‘(etter) fastsett (del)'

Tyding og bruk

  1. (avtalt) del av pengesum;
    avdrag
    Døme
    • betale i månadlege ratar
  2. takst eller betaling for godstransport til sjøs;
    jamfør tankrate
    Døme
    • ratane for tankskip har vore dårlege
  3. særleg i samansetningar: tal, mengd per tidseining
Artikkelside

redslefull, redselsfull

adjektiv

Tyding og bruk

  1. uhyggjeleg, oppskakande
    Døme
    • redslefulle hendingar
  2. stygg, fæl
    Døme
    • redslefull musikk
    • brukt som adverb:
      • det lukta redslefullt;
      • eit redslefullt høgt tal
Artikkelside
Side 1 av 32