Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
121 treff

Bokmålsordboka 64 oppslagsord

epilog

substantiv hankjønn

Opphav

fra gresk; av epi- og -log

Betydning og bruk

til forskjell fra prolog
Eksempel
  • en roman med åtte kapitler og en epilog
Artikkelside

eksistensialistisk

adjektiv

Betydning og bruk

som gjelder eller er preget av eksistensialismen
Eksempel
  • en eksistensialistisk roman;
  • en eksistensialistisk problemstilling
Artikkelside

dramatisering

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  2. verk som er resultat av dramatisering (1)
    Eksempel
    • en dramatisering av Vesaas’ roman ‘Kimen’
Artikkelside

dokumentarroman

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

roman bygd på virkelige hendinger;
Artikkelside

debutroman

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

første roman en forfatter gir ut
Eksempel
  • den kritikerroste debutromanen kom i 2003
Artikkelside

debutere

verb

Uttale

debuteˊre

Opphav

fra fransk; jamfør debut

Betydning og bruk

stå fram eller gjøre noe for første gang
Eksempel
  • debutere med en roman;
  • debutere 17 år gammel;
  • debutere i Aulaen;
  • debutere på landslaget
Artikkelside

biperson

substantiv hankjønn

Opphav

av bi- (1

Betydning og bruk

person som spiller en mindre viktig rolle i et drama, en roman eller lignende;
til forskjell fra hovedperson
Artikkelside

bindsterk

adjektiv

Betydning og bruk

om bokverk: som består av mange bind (5)
Eksempel
  • en bindsterk roman
Artikkelside

bifigur

substantiv hankjønn

Opphav

av bi- (1

Betydning og bruk

mindre viktig person i roman, skuespill eller lignende
Artikkelside

bearbeiding

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av bearbeide

Betydning og bruk

  1. det å bearbeide
    Eksempel
    • være under bearbeiding
  2. noe som er bearbeidet
    Eksempel
    • stykket er en bearbeiding av en roman
Artikkelside

Nynorskordboka 57 oppslagsord

dokumentarroman

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

roman som hentar stoffet frå verkelege hendingar;
Artikkelside

debutere

debutera

verb

Uttale

debuteˊre

Opphav

frå fransk; jamfør debut

Tyding og bruk

stå fram (offentleg) eller gjere noko for første gong
Døme
  • ho debuterte på Trøndelag Teater;
  • debutere med ein roman;
  • debutere som møteleiar;
  • debutere på ny stadion
Artikkelside

biperson

substantiv hankjønn

Opphav

av bi- (1

Tyding og bruk

person som spelar ei mindre viktig rolle til dømes i eit skodespel, ein roman eller liknande;
til skilnad frå hovudperson
Artikkelside

bastard

substantiv hankjønn

Uttale

bastarˊd

Opphav

norrønt bastarðr ‘frilleson’; frå gammalfransk

Tyding og bruk

  1. krysning mellom to genetisk forskjellige individ;
    Døme
    • muldyr er ein bastard av esel og hest
  2. noko som korkje er det eine eller det andre
    Døme
    • ein bastard av ein roman
Artikkelside

av 2

preposisjon

Opphav

norrønt af

Tyding og bruk

  1. står til nemning for utgangspunktet for ei rørsle eller for det som noko blir skilt frå
    Døme
    • dette av hesten;
    • hogge greinene av treet;
    • ikkje kome av flekken;
    • gå ut av huset;
    • kome opp av vatnet;
    • kome ned av fjellet;
    • slite helsa av seg;
    • kome ut av kontroll
  2. står til nemning for opphav
    Døme
    • vere av same ætta;
    • abortlova av 1978;
    • ny av året;
    • lære av noko;
    • ha glede av noko;
    • få låne noko av nokon;
    • ein roman av ein debutant
  3. står til nemning for årsak til eller motiv for ei gjerning eller ein tilstand
    Døme
    • sjuk av sorg;
    • klok av skade;
    • skjemmast av noko;
    • gjere noko av fri vilje;
    • det lyser av dag;
    • melde avbod på grunn av sjukdom;
    • vere avhengig av nokon;
    • av samanhengen ser vi at …;
    • ha eit inntrykk av at …
  4. står til nemning for emne, slag, middel, reiskap eller måte
    Døme
    • ein ring av gull;
    • leve av fiske;
    • ta i av alle krefter;
    • vere av same meining;
    • i ein fart av 80 km i timen;
    • kan du ta eit bilete av meg?
  5. står til nemning for ein heilskap eller ei mengd
    Døme
    • kvar og ein av oss;
    • for mykje av det gode;
    • pengar har eg nok av;
    • resten av dagen
  6. med omsyn til;
    når det gjeld
    Døme
    • norsk av ætt og sinn;
    • liten av vekst
  7. brukt i uttrykk for samband mellom eigar og eigedom og for tilknytingssamband
    Døme
    • eigaren av ein gard;
    • kven er du dotter av?
    • sitje ved enden av bordet;
    • summen av to tal;
    • føremonen av å ha gode evner
  8. står til det logiske subjektet i setninga
    Døme
    • boka er skriven av ein kjend forfattar;
    • han var likt av alle
  9. står til ein karakteristikk
    Døme
    • ein mann av få ord;
    • ein formidlar av rang
  10. brukt i visse uttrykk som omtolking av opphavleg norrønt at (eller dansk ad)
    Døme
    • le av noko;
    • gå inn av døra
  11. brukt i uttrykk for mengd
    Døme
    • 97 av 100 gonger;
    • vere full av lovord
  12. står til noko eller nokon som det blir gjort noko med
    Døme
    • restaurering av kulturminne;
    • ho gjorde narr av han
  13. står til refleksivt pronomen som tillegg til adjektiv eller adverb for å skildre ein person
    Døme
    • vere redd av seg;
    • han var uroleg og ute av seg
  14. står til noko eller nokon som blir samanlikna med noko anna
    Døme
    • ein thriller av ein fotballkamp;
    • ein brande av ein kar
  15. brukt som adverb: bort, i veg, til sides, unna;
    jamfør av stad
    Døme
    • smyge seg av;
    • vegen bøyer av sørover;
    • ta av til venstre;
    • vere av etter ved og vatn;
    • vike av frå den rette linja;
    • skremme nokon av;
    • leggje av pengar;
    • kvar skal du av?
  16. brukt som adverb: om lausriving, fråskiljing, deling, etterlikning
    Døme
    • ta av loket;
    • gå av på neste stasjon;
    • ta av seg skoa;
    • slite av eit tau;
    • skilje seg av med noko;
    • venje ein av med noko;
    • setje av pengar til noko;
    • skrive av noko
  17. brukt som adverb: viser at noko blir avbrote eller tek slutt
    Døme
    • slå av varmen;
    • skru av lyset
  18. brukt som adverb: viser at noko minkar eller får eit resultat
    Døme
    • bløme av;
    • stilne av;
    • fyre av eit skot;
    • det blir det ikkje noko av

Faste uttrykk

  • av og til
    stundom, innimellom, no og då
  • av seg sjølv
    ved eiga kraft
    • dette vil gå av seg sjølv
  • frå ___ av
    i uttrykk for tid: frå (eit gjeve tidspunkt) og på uviss tid framover
    • frå morgonen av;
    • frå no av
Artikkelside

antihelt

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk anti-hero

Tyding og bruk

hovudperson i roman, film eller liknande som oppfører seg motsett av det ein ventar seg av rolletypen helt (2)
Artikkelside

agentroman

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

roman med etterretningsagent som hovudperson; jamfør agentfilm
Artikkelside
Side 6 av 7