Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
95 treff

Bokmålsordboka 41 oppslagsord

abstrahere

verb

Uttale

abstraheˊre

Opphav

fra latin ‘dra, rive bort’

Betydning og bruk

lage en allmenn forestilling om noe ved å framheve visse trekk og se bort fra andre
Eksempel
  • det er umulig å klassifisere uten å abstrahere
Artikkelside

Nynorskordboka 54 oppslagsord

fornuft

substantiv hokjønn

Opphav

av lågtysk vornemen ‘oppfatte’

Tyding og bruk

  1. sunn sans eller dømmekraft;
    Døme
    • bruke fornuft;
    • kome til fornuft;
    • eig du ikkje fornuft?
    • appellere til fornuft;
    • vanleg fornuft;
    • det er inga fornuft i dette;
    • fornufta vil sigre;
    • i strid med all fornuft
  2. evne til logisk og rasjonell tenking;
    Døme
    • den reine fornuft;
    • redsla vann over fornufta;
    • late seg styre av kjensler framfor fornuft
  3. det som er rett, vitug eller gagnleg
    Døme
    • ei handling bortanfor all fornuft;
    • tale ein til fornuft

Faste uttrykk

  • sunn fornuft
    allmenn evne til å oppfatte kva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller liknande;
    folkevit
    • bruke sunn fornuft for å avgjere saka;
    • vere utstyrt med sunn fornuft
  • ta til fornuft
    innsjå kva som er mest føremålstenleg, rett, klokt eller liknande
    • be regjeringa ta til fornuft;
    • folk må ta til fornuft snart
Artikkelside

folkesed

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

allmenn norm for korleis ein skal te seg;
Døme
  • gammal og streng folkesed
Artikkelside

folkeopplysning, folkeopplysing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

allmenn opplysning, danning av eller hos folket
Døme
  • arbeide for folkeopplysning;
  • betre folkeopplysninga;
  • folkeopplysninga stod lågt
Artikkelside

folkehelse

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

allmenn helsetilstand i folkesetnaden
Artikkelside

eksempel

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin eximere ‘ta ut’

Tyding og bruk

  1. einskilt tilfelle som illustrerer ein allmenn regel, representerer ei gruppe eller liknande;
    Døme
    • eit typisk eksempel;
    • eit godt eksempel på inkludering;
    • det er mange eksempel på dette i historia
  2. Døme
    • vere eit eksempel for andre;
    • gå føre med eit godt eksempel

Faste uttrykk

  • for eksempel
    som eit eksempel;
    for å nemne eit eksempel;
    til dømes, til eksempel;
    forkorta f.eks.
    • dårleg inneklima kan føre til helseplager, for eksempel hovudverk
  • til eksempel
    som eit eksempel;
    for å nemne eit eksempel;
    for eksempel, til dømes;
    forkorta t.eks.
    • på øya er det til eksempel funne mange sjeldne planter
Artikkelside

døme 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt dǿmi; av døme (2

Tyding og bruk

  1. einskilt tilfelle som illustrerer ein allmenn regel, representerer ei gruppe eller liknande;
    Døme
    • gje døme på noko;
    • eit typisk døme
  2. Døme
    • motet hennar er eit døme for oss alle

Faste uttrykk

  • til dømes
    for å nemne eit døme;
    for eksempel;
    forkorta t.d.
Artikkelside

dedusere

dedusera

verb

Uttale

deduseˊre

Opphav

av latin de- og ducere ‘leie’

Tyding og bruk

slutte seg til eller grunngje påstandar om eit særskilt tilfelle ut frå allmenn eller generell kunnskap;
til skilnad frå indusere
Artikkelside

bulleteng, bulletin

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; diminutiv av bulle

Tyding og bruk

offisiell kunngjering om hending, situasjon eller tilstand som har allmenn interesse
Døme
  • ein bulleteng frå politiet
Artikkelside

bilisme

substantiv hankjønn

Uttale

bilisˊme

Opphav

av bil

Tyding og bruk

allmenn bruk av bil som transportmiddel
Døme
  • med sekstiåra kom bilismen
Artikkelside

approbere

approbera

verb

Uttale

aprobeˊre

Opphav

frå latin ‘godkjenne’, av ad ‘til’ og probare ‘prøve, godkjenne’

Tyding og bruk

  1. særleg juridisk: offentleg godkjenning av vedtak
    Døme
    • styresmaktene har approbert søknaden
  2. i idrett: formell stadfesting av at eit arrangement er godkjent for allmenn deltaking
    Døme
    • delta i eit approbert stemne
Artikkelside
Side 5 av 6