Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 459 oppslagsord

ny 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av ny (2

Tyding og bruk

tid eller fase (1, 2) da den synlege delen av månen aukar;
motsett ne
Døme
  • månen er i ny;
  • ein skulle slakte på ny

Faste uttrykk

  • i ny og ne
    frå tid til anna, no og da
Artikkelside

ny 2

adjektiv

Opphav

norrønt nýr

Tyding og bruk

  1. som er laga eller komen til for kort tid sidan;
    som berre har vore i bruk ei kort tid;
    motsett gammal
    Døme
    • sykkelen er god som ny;
    • ta på seg nye sko;
    • dei har bygd nytt hus;
    • ho er ny i tenesta;
    • godt nytt år!
  2. ukjend til no
    Døme
    • astronomane oppdaga ei ny stjerne;
    • ho er eit nytt ansikt i politikken
  3. som skil seg ut frå det som har vore før
    Døme
    • ta ei ny vending;
    • eit nytt og betre liv
  4. som kjem etter eller i staden for noko av same slaget
    Døme
    • ei ny regjering;
    • byrje å skrive på ny linje
  5. som kjem att i ei anna form, til dømes omarbeidd, forbetra, auka eller liknande;
    fornya
    Døme
    • ho starta att med nye krefter;
    • bli rekna som ein ny Ibsen;
    • boka kom i ny utgåve

Faste uttrykk

  • den nye verda
    dei delane av verda som ikkje var kjende for europearane før dei store oppdagingane på 1500-talet, oftast brukt om Amerika
  • frå nytt av
    frå byrjinga av
  • nyare tid
    • historisk periode frå cirka 1500 til 1800;
      tidleg moderne tid
    • dei siste tiåra eller hundreåra
      • dette året hadde den høgaste gjennomsnittstemperaturen i nyare tid;
      • den beste filmen frå nyare tid
  • på nytt lag
    på ny
    • slåstkjempene rauk i hop på nytt lag
  • på ny
    om igjen
    • oppdag heimbyen din på ny!
    • ho las boka på nytt
Artikkelside

nye

nya

verb

Faste uttrykk

  • nye opp att
    setje i ny eller betre stand, oppattnye, fornye
Artikkelside

ein 3

determinativ kvantor

Opphav

same opphav som ein (2

Tyding og bruk

brukt til å nemne eit einskilt individ, eksemplar eller liknande
Døme
  • det kom ein mann, ei kone og eit barn;
  • eit stort hus;
  • han er ein ny Garborg;
  • eg ser etter ein lege
Artikkelside

prototyp, prototype

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk prototypon ‘første danning’

Tyding og bruk

  1. typisk eksemplar;
    typisk representant for noko;
    Døme
    • han er prototypen på ein fransk bonde
  2. Døme
    • lage prototypen til ein ny bil;
    • prototypen vil bli sett i produksjon neste år
Artikkelside

prøveklut

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. tøystykke til å øve seg på når ein skal lære å sy
  2. i overført tyding: person eller gjenstand som ein bruker til å prøve seg fram med;
    Døme
    • elevane blir brukte som prøveklutar for ein ny pedagogikk
Artikkelside

prøvekøyre

prøvekøyra

verb

Tyding og bruk

  1. køyre (1) for å undersøkje korleis eit køyretøy er
    Døme
    • eg prøvekøyrde ein ny bil i går
  2. i overført tyding: teste om noko fungerer
    Døme
    • prøvekøyre eit nytt opplegg
Artikkelside

påemning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å emne på, gjere opptak til (og førebu);
byrjing
Døme
  • påemning til ny industri;
  • ei første påemning til eit nytt individ
Artikkelside

rigge

rigga

verb

Tyding og bruk

  1. utstyre fartøy med rigg (1)
    • brukt som adjektiv
      • ei solid rigga skute
  2. gjere klar for;
    kle, pynte, stase
    Døme
    • rigge seg ut;
    • rigge seg til;
    • rigge scena;
    • riggar for ny drift

Faste uttrykk

  • rigge ned
    ta ned
    • rigge ned master;
    • dei rigga ned utstyret etter konserten
  • rigge opp
    setje opp
    • rigge opp utstyr
  • rigge til
    gjere klar
Artikkelside

revolusjonær 2

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som tek sikte på revolusjon (1);
    Døme
    • revolusjonære idear;
    • revolusjonære tankar
  2. som innleier ei ny retning;
    Døme
    • ei revolusjonær oppfinning
Artikkelside
Side 1 av 46