Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

grotesk 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå italiensk grotta ‘grotte’

Tyding og bruk

  1. stilart i ornamentikk (2) med motiv som slyngjande planter og fantastiske dyre- og menneskeskapnader
  2. skrifttype utan seriffar, og der alle strekane er like tjukke
Artikkelside

grotesk 2

adjektiv

Tyding og bruk

  1. underleg, forvrengt, fantastisk, grovt komisk
    Døme
    • ei absurd og grotesk historie
  2. overdriven, makaber, avskyeleg
    Døme
    • eit grotesk drap;
    • gjere groteske inngrep i naturen;
    • romanen er full av groteske skildringar
Artikkelside

svart humor

Tyding og bruk

grotesk, pessimistisk humor;
Sjå: humor, svart
Artikkelside

makaber

adjektiv

Opphav

frå fransk; opphavleg truleg frå semittisk

Tyding og bruk

nifs, uhyggjeleg, grotesk
Døme
  • makaber humor;
  • ein makaber spøk
Artikkelside

humor

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk og engelsk; frå latin humor ‘væske’

Tyding og bruk

  1. hang til å oppfatte (og uttrykkje) det morosame i ein situasjon;
    sans for det komiske
    Døme
    • vere totalt utan humor;
    • ho har ein lun humor
  2. ytring, framstilling eller liknande merkt av humoristisk sans;
    komiske drag
    Døme
    • skjøne humoren i stykket;
    • boka er full av grotesk humor

Faste uttrykk

  • svart humor
    grotesk, pessimistisk humor
Artikkelside

blokkskrift

substantiv hokjønn

Opphav

av skrift (1

Tyding og bruk

  1. i typografi: skrifttype med jamtjukke linjer;
  2. i handskrift: skrift med berre store bokstavar
    Døme
    • notere i stor blokkskrift
Artikkelside

uhyrleg

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

sterkt overdriven, heilt urimeleg;
Døme
  • uhyrlege påstandar
Artikkelside

antikva

substantiv hankjønn

Uttale

antikˊva

Opphav

av latin antiqua ‘gammal’

Tyding og bruk

skrifttype (1) i typografi med seriffar og ulik tjukn på strekane;
til skilnad frå grotesk (1, 2) og fraktur (1)
Artikkelside

barokk 2

adjektiv

Uttale

baråkˊk

Opphav

gjennom fransk; truleg frå portugisisk barroco ‘skeiv perle’

Tyding og bruk

  1. som er særmerkt for stilarta barokk (1
    Døme
    • ei barokk altertavle
  2. Døme
    • barokk humor;
    • eit barokt innfall
Artikkelside

svart 2

adjektiv

Opphav

norrønt svartr

Tyding og bruk

  1. med meir eller mindre kolmørk farge, frå ei overflate som kastar attende svært lite lys;
    svært mørk
    Døme
    • svart som ein ramn;
    • svarte sko;
    • ein svart hest;
    • svarte haustnetter;
    • midt på svarte natta
  2. Døme
    • vere svart på fingrane;
    • bli svart på kleda
  3. berr, snau (2, snøydd
    Døme
    • sauene gnog (det) svart kring seg
    • tom
      • dra svarte garn;
      • svart hav;
      • det er berre svarte armoda – djup naud;
      • henge i på svarte livet – drive på alt ein orkar
  4. Døme
    • sjå svart på framtida;
    • alt var svart og håplaust;
    • brått vart alt svart for meg;
    • ein svart dag for norsk skeisesport

Faste uttrykk

  • arbeide/jobbe svart
    arbeide for svarte pengar
    • dei arbeidde svart heile sommaren;
    • det er ulovleg å jobbe svart
  • svart hol
    område i verdsrommet med så sterk gravitasjon at ingenting slepp ut, ikkje eingong lys
    • svarte hol ser ein ikkje, men ein kan sjå verknaden på omgjevnadene
  • svart humor
    grotesk, pessimistisk humor
  • svart kaffi
    kaffi utan fløyte eller mjølk
  • svart på kvitt
    skriftleg stadfesting på noko
  • svarte pengar
    skattepliktige pengar som ein lèt vere å betale skatt for
Artikkelside