Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
46 treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

avvik

substantiv inkjekjønn

Opphav

av avvike

Tyding og bruk

  1. det å vike av (frå ei viss lei eller norm);
    Døme
    • avvik frå reglane;
    • vestleg avvik
  2. så mykje som noko vik av frå noko
    Døme
    • eit avvik på 10 %;
    • avviket var på 5 cm
  3. det å skilje seg ut frå, vere ulik (det vanlege);
    Døme
    • det er ofte avvik i meiningar mellom foreldre og barn
Artikkelside

avvike

avvika

verb

Tyding og bruk

  1. endre retning eller gå vekk frå noko
    Døme
    • avvike frå prinsippa sine
  2. ikkje stemme overeins
    Døme
    • dei to forklaringane avveik sterkt frå kvarandre
Artikkelside

temperatur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin temperatura ‘høveleg blanding’

Tyding og bruk

  1. grad av varme
    Døme
    • høg temperatur;
    • måle temperaturen i havet;
    • i dag er det behageleg temperatur
  2. temperatur (1) uttrykt som tal på ein skala
    Døme
    • liste over temperaturane ulike stader;
    • kva er temperaturen?
  3. kroppsvarme
    Døme
    • du har normal temperatur;
    • barnet har litt høg temperatur
  4. i overført tyding: grad av kjenslemessig engasjement;
    Døme
    • temperaturen i debatten er høg
  5. i overført tyding: grad av aktivitet
    Døme
    • drive opp temperaturen i økonomien
  6. i musikk: avvik frå absolutt reinstemming i eit orgel eller liknande

Faste uttrykk

  • absolutt temperatur
    temperatur målt frå det absolutte nullpunktet
  • kritisk temperatur
    temperatur da ei kjemisk eller fysisk endring går føre seg
  • ta temperaturen
    • måle grad av varme
      • ta temperaturen på nokon
    • skaffe seg eit inntrykk av eller overblikk over noko
      • ta temperaturen på stemninga blant publikum
Artikkelside

vals 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå tysk Walzer av walzen ‘snu seg rundt’

Tyding og bruk

  1. (musikk til) pardans i ¾ takt
    • sakte vals
  2. i uttrykk

Faste uttrykk

  • slinger i valsen
    avvik frå det fastlagde; slurv
Artikkelside

slinger

substantiv hankjønn

Opphav

av slingre

Tyding og bruk

slingrande rørsle

Faste uttrykk

  • slinger i valsen
    avvik frå det fastlagde;
    rot, uorden, vanskar
    • forskrifta er klar og tillet ikkje mykje slinger i valsen
Artikkelside

brigde 2

brigda

verb

Opphav

norrønt brigða; av bregde

Tyding og bruk

  1. endre noko;
    få noko til å bli annleis;
    gjere eller lage om
    Døme
    • lova vart brigda fleire gonger;
    • brigde skrivemåten av slektsnamnet
  2. bli annleis, skifte
    Døme
    • målet brigdar mykje her

Faste uttrykk

  • brigde av
    gjere avvik frå
  • brigde på
    endre
  • brigde seg
    endre seg
    • lova har brigda seg mykje;
    • målet brigdar seg ustanseleg
  • brigde seg til
    utvikle seg til
Artikkelside

varians

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin av, latin varians; jamfør variere

Tyding og bruk

i statistikk: (tilfeldig) variasjon eller avvik
Artikkelside

variabilitet

substantiv hankjønn

Opphav

av variabel (2

Tyding og bruk

  1. det at noko varierer eller er variabelt;
    skiftande tilstand
  2. i biologi: det at ei art plante eller dyr avvik frå ei anna som høyrer til same art
Artikkelside

slang 2

substantiv hankjønn

Uttale

slang, slæng

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

ord og uttrykksmåte som avvik frå normalspråket og ikkje er knytt til dialekt, og som ofte har opphav i ulike grupper, til dømes blant ungdom;
jamfør sjargong
Døme
  • slang kan vere både støytande og fantasifull;
  • ord som ‘kis’ og ‘hundrings’ er døme på slang
Artikkelside

parallakse

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘avvik, endring’, av para- og allassein ‘skifte’

Tyding og bruk

forskjell i tilsynelatande posisjon når ein ser ein gjenstand frå to ulike stader, til dømes ved astronomisk observasjon
Artikkelside
Side 1 av 5