Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 128 oppslagsord

konjunkturutvikling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

endring i konjunkturane over tid
Døme
  • stabil konjunkturutvikling
Artikkelside

indikatorsett

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i samfunnsvitskap: sett av variablar (1 eller indikatorar som måler endring eller utvikling av noko
Artikkelside

insentivordning, incentivordning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

ordning (3) der ein person, ei bedrift eller ein institusjon får ein fordel for å gjennomføre eit prosjekt, ei endring eller liknande
Døme
  • ei insentivordning for småbedrifter;
  • insentivordninga skal lokke fleire kunstnarar hit
Artikkelside

induktans

substantiv hankjønn

Opphav

av latin inductus, av inducere ‘føre inn’

Tyding og bruk

i fysikk: motstand som ein spole eller leidning gjer mot endring i straumkrinsen
Artikkelside

indusere

indusera

verb

Opphav

frå latin , av in ‘i, på’ og ducere ‘føre, leie’

Tyding og bruk

  2. i fysikk: få fram elektrisk straum eller magnetisme ved induksjon (2)
  3. i biologi: framkalle eller stimulere endring eller reaksjon
    Døme
    • indusere ein fødsel
Artikkelside

veksel

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk ‘endring’; i tyding 1 etter italiensk (lettera di) cambio ‘veksel(brev)’

Tyding og bruk

  1. dokument der underskrivaren (trassenten) oppmodar ein annan (trassaten) om å betale ein viss sum innan ei viss tid til den rette vekselhavaren (remittenten);
    dokument der underskrivaren sjølv tek på seg å betale ein viss sum innan ei viss tid til ein annan
    Døme
    • ferde ut, trekkje ein veksel på ein bank;
    • akseptere, endossere, diskontere, prolongere, honorere, løyse inn ein veksel
  2. tverrgåande, stutt bjelke i bygningskonstruksjon

Faste uttrykk

  • trekkje store vekslar på
    krevje mykje av
Artikkelside

knekkpunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. punkt der ei linje (i diagram) gjer ein knekk
  2. punkt i eit forløp der det skjer ei brå endring
    Døme
    • den økonomiske utviklinga ser ut til å fått eit knekkpunkt
Artikkelside

evolusjon

substantiv hankjønn

Opphav

av latin evolvere ‘rulle ut, utvikle’

Tyding og bruk

  1. utvikling frå enkle til meir samansette former;
    stegvis biologisk endring
  2. jamn utvikling eller endring, særleg om samfunnet;
    til skilnad frå revolusjon
Artikkelside

jamn

adjektiv

Opphav

norrønt jafn

Tyding og bruk

  1. utan humpar og søkk;
    slett, flat
    Døme
    • ei jamn overflate;
    • ein jamn kant;
    • vegen er jamn og fin
  2. likt fordelt eller like tjukk overalt
    Døme
    • leggje på eit jamt lag med sand;
    • ein jamn tråd
    • brukt som adverb
      • så kornet jamt
  3. med einsarta konsistens eller struktur
    Døme
    • bland ingrediensane saman til ein jamn masse
  4. utan avbrot og utan merkande endring i intensitet;
    vedvarande, ubroten;
    regelviss
    Døme
    • jamn vind;
    • halde jamn fart;
    • regne jamt;
    • det jamne slitet;
    • ei jamn utvikling;
    • med jamne mellomrom
  5. like eins;
    like stor, sterk, gjæv eller liknande
    Døme
    • dei er jamne i styrke;
    • dei to konkurrentane var heilt jamne
  6. allmenn, vanleg;
    middels;
    Døme
    • den jamne levemåten;
    • det var jamne folk;
    • dei kom frå jamne kår
  7. brukt som adverb: akkurat (1)
    Døme
    • det blir 500 kr jamt
  8. brukt som adverb: ofte, alltid
    Døme
    • jamt er det slik

Faste uttrykk

  • den jamne mann og kvinne
    vanlege folk;
    folk flest
  • jamne tal
    tal som kan delast på to utan brøk;
    partal
  • jamt og samt
    støtt og stadig
  • jamt og trutt
    utan avbrot;
    stadig, konstant
    • utgiftene stig jamt og trutt
  • jamt over
    stort sett, til vanleg;
    gjennomsnittleg
    • dei brukte jamt over 200 kroner til mat om dagen
  • jamt slutt
    heilt slutt
  • på det jamne
    av vanleg, ordinært eller middels slag
    • resultata låg på det jamne
Artikkelside

hormonendring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

endring i hormonnivået
Døme
  • hormonendringar kan gje kviser
Artikkelside
Side 6 av 13