Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 23 oppslagsord

heilaftan

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

samkome eller tilstelling som varer heile kvelden
Døme
  • ein heilaftan med fantastisk musikk;
  • dei hadde ein heilaftan ute, med revy og middag
Artikkelside

gravøl

substantiv inkjekjønn

Opphav

av grav (1 og øl (3

Tyding og bruk

  1. gjestebod når ein død blir gravlagd
    Døme
    • halde gravøl;
    • i gravølet etter bestefaren;
    • bli invitert i eit gravøl
  2. i overført tyding: tilstelling for å markere at noko er over
    Døme
    • vi hadde gravøl for verksemda
Artikkelside

dansetilstelling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

tidsplan

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

plan (1, 2) for bruk av tid på ei tilstelling eller i eit tiltak
Døme
  • prosjektet har ein stram tidsplan
Artikkelside

arrangement

substantiv inkjekjønn

Uttale

arangsjemangˊ

Opphav

frå fransk; sjå arrangere

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit lukka arrangement;
    • gå på eit ungdomskulturelt arrangement
  2. det å arrangere;
    Døme
    • stå for arrangementet av ein fest
  3. (varig) ordning;
    måte som noko er arrangert eller ordna på
    Døme
    • kome fram til eit arrangement;
    • eit nydeleg arrangement av blomstrar
  4. i musikk: utgåve av eit musikkstykke for ei viss besetning;
    Døme
    • framføre ein komposisjon i eit arrangement for kor og orkester
Artikkelside

ved 2

preposisjon

Opphav

norrønt við(r)

Tyding og bruk

  1. særleg om stad: attmed, i nærleiken av, hos, med (2, 1), på
    Døme
    • ute ved kysten;
    • inne ved veggen;
    • slaget ved Kringen;
    • sitje ved sida av kvarandre;
    • setje seg ved bordet;
    • sitje ved bordet;
    • vere til stades ved el. på ei tilstelling;
    • vere tilsett ved el. på ein fabrikk;
    • studere ved universitetet
    • i ymse faste uttrykk:
      • vere nær ved å falle – halde på å falle;
      • vere ved sine fulle fem;
      • feste seg ved noko
  2. (i samkvem) med
    Døme
    • dei var gode ved han;
    • tale ved nokon
    • i samband med
      • det er ikkje noko å gjere ved det
    • knytt til
      • ha noko framandt ved (el. over) seg
  3. om tid: samstundes med
    Døme
    • ved (el. i) totida;
    • ved avreisa;
    • ved fleire høve
  4. om årsak: på grunn av
    Døme
    • hattane vart ombytte ved eit mistak;
    • bli redda ved eit utruleg hell;
    • glede seg ved (el. over) noko
  5. om middel, måte: gjennom, av (2, med (2, 5)
    Døme
    • klare seg ved eiga hjelp;
    • ved hjelp av eigne krefter;
    • få pengane ved å vende seg til banken;
    • idrettslaget møtte ved formannen;
    • artikkelsamlinga er utgjeven ved NN
  6. (trykksterkt) adverb, mest i faste uttrykk:
    Døme
    • leggje ved svarporto;
    • bli ille ved – sjå ille (1, 2);
    • stå ved det ein har sagt – vedkjenne seg

Faste uttrykk

  • røre ved
    ta bort i noko;
    i overført tyding: nemne noko (omstridd)
  • sitje ved rattet
    køyre (bilen), styre ferda el verksemda
  • snakkast, talast ved
    ta seg ein prat
  • ved det gamle
    som vanleg
  • vere ved
    vedgå noko
Artikkelside

tilskiping

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å skipe til;
Døme
  • festnemnda stod for tilskipinga
Artikkelside

svæle 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt svæla

Tyding og bruk

  1. stort og bråkande lag (8);
    stor tilstelling
  2. tung, kjøvande luft;
  3. veikt vinddrag
Artikkelside

glans

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk; samanheng med glane (1

Tyding og bruk

  1. strålande lys eller skin
    Døme
    • ha glans i auga
  2. Døme
    • kome i all sin glans;
    • klubben har mista glansen;
    • greie noko med glans
  3. skinande, glatt overflate
    Døme
    • papir med glans
  4. glinsande mineral
  5. Døme
    • samle på glans

Faste uttrykk

  • kaste glans over
    gjere ære på ei tilstelling med å vere til stades
Artikkelside

gjest

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt gestr

Tyding og bruk

  1. person som er på vitjing
    Døme
    • ha gjester til middag;
    • få uventa gjester
  2. person som vitjar etablissement, tilstelling eller liknande
    Døme
    • hotellet har plass til 500 gjester
  3. person som er invitert til å delta i program, framføring, konsert eller liknande
    Døme
    • ha fleire gjester i studio
  4. i norrøn tid: medlem av hirda med vakt- og speidarteneste

Faste uttrykk

  • ubedne gjester
    folk som tek seg ulovleg inn ein stad, særleg for å stele
    • døra stod på vidt gap, ubedne gjester har truleg vore på ferde
Artikkelside
Side 2 av 3