Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

åk

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ok, samanheng med øyk

Tyding og bruk

  1. tverrtre til å leggje over akslene og bere med;
    òg: gaffelforma treramme i selety til trekkdyr, særleg oksar;
    ofte i overført tyding: tvang, trældom
    Døme
    • folket levde framleis under det framande åket
    • tungt, langdrygt arbeid;
      strev
      • det er eit åk med så mykje krøter å stelle
  2. underlag under trebru av neddrivne pålar samanbundne ovantil med bjelkar
  3. i fysikk: ferromagnetisk materiale som det ikkje er viklingar kring, men som bind saman kjernane i ein magnetisk krins eller polane i ein elektrisk maskin
  4. om forhold i Romarriket: galgeforma oppstilling av tre spyd som ein overvunnen fiende måtte gå under (som teikn på underkasting)
Artikkelside

hammock

substantiv hankjønn

Uttale

hamˊåk; hæmˊåk

Opphav

frå engelsk; av spansk hamaca ‘hengjekøye’

Tyding og bruk

hagesofa i stativ;
Artikkelside

øyk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt eykr ‘køyredyr, hest’; samanheng med åk

Tyding og bruk

Døme
  • kløvje øyken
Artikkelside

zygote

substantiv hankjønn

Uttale

sygoˋte

Opphav

av gresk zygotos ‘spent saman under åket’, av zygon ‘åk’

Tyding og bruk

celle laga ved at to kjønnsceller smeltar saman, til vanleg om befrukta eggcelle
Artikkelside

vass-sele, vassele

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

åk (1) til å bere vassbytter med
Artikkelside

slaveåk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

åk, tvang som gjer ein til slave;
tvang, åk for ein slave
Artikkelside

prøving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å prøve;
  2. påkjenning, motgang, (religiøs) krise, prøvelse
    Døme
    • gjennomleve harde prøvingar – møte mykje motgang;
    • freistinga var ei prøving for han – eit alvorleg samvitsspørsmål, ein prøvestein
  3. Døme
    • han var ei prøving for sine næraste
Artikkelside

oke 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt oki; av åk

Tyding og bruk

tverrtre (over ei dør);
Artikkelside

fri 3, frie 1

fria

verb

Opphav

norrønt fría; av fri (2

Tyding og bruk

gjere fri frå eller frita for noko uynskt;
verne, berge, frelse
Døme
  • fri seg frå eit åk;
  • fri seg frå fordommar;
  • fri seg frå mistanke;
  • fri oss frå det vonde;
  • fri oss frå fare;
  • vere fridd for uro;
  • eg kan ikkje fri meg frå å tru …

Faste uttrykk

  • fri ut
    gjere nokon fri;
    forløyse, berge
Artikkelside