Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 131 oppslagsord

val 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vaðill ‘vadestad, grunn stad’; av va

Tyding og bruk

vik, bukt med grunt vatn
Artikkelside

val 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt valr ‘dei falne’

Tyding og bruk

mest poetisk: slagmark;
Døme
  • stupe på valen
Artikkelside

val 3

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt val

Tyding og bruk

  1. det å velje, det å ta noko heller enn noko anna
    Døme
    • gjere eit klokt val;
    • valet fall på meg
    • høve til å velje
      • gjere noko av fritt val, etter eige val;
      • ikkje ha noko val
  2. røysting for å peike ut personar til verv, stillingar eller liknande
    Døme
    • kommuneval;
    • stortingsval;
    • val av nytt styre;
    • stille (seg) til val;
    • vinne, tape valet;
    • gjere eit godt val – få mange røyster

Faste uttrykk

  • ta imot val
    la seg velje
  • vere på val
    måtte veljast på nytt for å kunne halde fram i eit verv e l
Artikkelside

oppstaka

adjektiv

Opphav

av opp og stake (2

Tyding og bruk

  1. som er merkt opp eller stukke opp
    Døme
    • følgje dei oppstaka vegane
  2. i overført tyding: val eller retning som er gjeve på førehand
    Døme
    • elevane fekk gjere fleire eigne val i den oppstaka skulegangen
  3. som er opna opp med bøyeleg stong eller liknande
    Døme
    • eit oppstaka kloakkrøyr
Artikkelside

primærval

substantiv inkjekjønn

Opphav

av engelsk primary election

Tyding og bruk

val som ledd i nomineringa av kandidatar til ordinære val i USA
Artikkelside

nyval

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

val (3, 2) av representantar til ei forsamling, ofte brukt om val til parlament
Døme
  • regjeringa må skrive ut nyval;
  • opposisjonen kravde nyval
Artikkelside

parlamentsval

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

val til eit parlament
Døme
  • det engelske parlamentsvalet
Artikkelside

fot 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt fótr

Tyding og bruk

  1. nedste del av ganglem;
    Døme
    • fryse på føtene;
    • forstue foten;
    • stå med foten i dørsprekken
  2. Døme
    • ha lange føter;
    • ikkje greie å stå på føtene;
    • slå føtene unna nokon;
    • stå på éin fot
  3. del av strømpe eller sokk som dekkjer foten (1
    Døme
    • strikk foten til han er lang nok
  4. fotefar som jakthund kan følgje ved hjelp av lukt
    Døme
    • få fot;
    • finne foten
  5. nedste del av noko;
    Døme
    • ved foten av fjellet
  6. rytmisk eining i verselinje;
    jamfør versefot

Faste uttrykk

  • for fote
    utan å skåne noko eller nokon
    • meie ned for fote
  • få ein fot innanfor
    få innpass (ein stad)
  • få fast fot
    få fotfeste, innpass
    • han fekk fast fot i Noreg
  • få føter å gå på
    gå unna;
    få avsetnad
    • kakene fekk føter å gå på
  • få kalde føter
    vilje dra seg unna
    • ho fekk kalde føter og ville bryte samarbeidet
  • ikkje vite kva fot ein skal stå på
    ikkje vite kva ein skal gjere
  • kaste seg for føtene på nokon
    vise teikn på undergjevnad
  • leggje noko/nokon for føtene sine
    vinne nokon for seg;
    vinne over
    • Ole Bull la verda for føtene sine
  • lett på foten
    stø og rask i gonga;
    snarføtt
  • leve på stor fot
    leve flott;
    ha eit stort forbruk
  • på fallande fot
    sist i svangerskapen
  • på fote
    i orden, i tilfredsstillande tilstand
    • få noko på fote;
    • hjelpe nokon på fote;
    • kome seg på fote att
  • på like fot
    på like vilkår;
    på same grunnlag
    • bli vurdert på like fot med ein annan
  • på ståande fot
    nett no, straks, i farten
  • setje foten i bakken
    ta ein pause og tenkje seg om
    • dei har ikkje noko anna val enn å setje foten i bakken
  • setje ned foten
    setje ein stoppar for;
    seie stopp
    • utvalet kjem til å setje ned foten og skrinleggje arbeidet
  • sitje ved føtene til nokon
    (etter Apg 22,3) vere saman med nokon som ein ser på som lærar eller rettleiar
  • skyte seg sjølv i foten
    gjere ein feil som skader ein sjølv
  • som fot i hose
    lett, greitt
  • stemme med føtene
    vise meininga si ved å forlate ein stad
    • dei har valt å stemme med føtene og dra sin veg
  • stå på eigne føter
    greie seg sjølv;
    stå på eigne bein
  • stå på god fot med
    ha godt forhold til
  • stå på like fot med
    vere lik;
    bli handsama på same måte som
  • ta foten fatt
    byrje å gå;
    ta beina fatt
  • ta føtene på nakken
    byrje å springe;
    ta beina på nakken
  • til fots
    gåande
Artikkelside

omval

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. nyval fordi det førre valet ikkje vart godkjent
  2. det å gjere om eit tidlegare val
    Døme
    • gjere omval på vidaregåande
Artikkelside

opsjon

substantiv hankjønn

Opphav

av latin optio ‘val’; samanheng med optere

Tyding og bruk

  1. rett til å velje først;

Faste uttrykk

  • ta opsjon på
    sikre seg forkjøpsretten på (noko)
Artikkelside
Side 1 av 14