Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

verpe 2

verpa

verb

Opphav

norrønt verpa, eigenleg ‘kaste’

Tyding og bruk

  1. om fugl: leggje egg
    • høna verp sjeldan meir enn eitt egg om gongen
  2. ordtøke:
    • egget vil lære høna å verpe – den urøynde gjev råd til den røynde
Artikkelside

verpe 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt verpi; samanheng med verpe (2

Tyding og bruk

  1. lagleg stad til notfiske (etter laks)
Artikkelside

moldvarp

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør verpe (2 i eldre tyding ‘kaste’

Tyding og bruk

  1. insektetande pattedyr i familien Talpidae som lever i gangar det grev i jorda
  2. i overført tyding: person som driv hemmeleg, lyssky verksemd
    Døme
    • gruppa var infiltrert av ein moldvarp
Artikkelside

kyllingegg, kjuklingegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

lite egg av ung høne som nett har byrja å verpe
Artikkelside

høne

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt hǿna

Tyding og bruk

  1. hoe av arten tamhøns eller ulike andre arter av hønsefuglar
    Døme
    • ha høner;
    • kaklande høner;
    • hanen spankulerer midt i flokken av høner
  2. hann og hoe av fuglearter som ikkje høyrer til ordenen hønsefuglar
  3. i namn på insekt

Faste uttrykk

  • blind høne finn også korn
    ein person utan føresetnader kan også slumpe til å finne det rette
  • egget vil lære høna å verpe
    den urøynde vil ta den røynde i skule
  • gå den vegen høna sparkar
    gå dårleg, gå til atters
  • ha ei høne å plukke med nokon
    ha noko uoppgjort med nokon
  • kva kom først av høna og egget?
    retorisk spørsmål brukt for å uttrykkje uvisse om tilhøve mellom årsak og verknad
    • det blir som spørsmålet om høna og egget
Artikkelside

egg 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt egg

Tyding og bruk

  1. rundvoren ting med hardt skal eller mjuk hinne omkring ei eggcelle og næringsemne i halvt flytande form
    Døme
    • både fuglar og insekt legg egg;
    • hønene verp egg;
    • linerla ligg på egga;
    • egga blir klekte om våren
  2. egg (2, 1) av høns, brukt som matvare;
    Døme
    • steikt egg og bacon;
    • vil du ha blautkokt eller hardkokt egg?
    • ei kake med mykje egg
  3. noko som er forma som eit egg (2, 1)
    Døme
    • påskepynt med egg av isopor
  4. kjønnscelle hos kvinne eller hodyr;

Faste uttrykk

  • columbi egg
    (etter namnet til Kristoffer Columbus, 1451–1506, fordi han skal ha fått eit egg til å stå på enden ved å knuse spissen mot bordet) enkel, men genial løysing
  • egget vil lære høna å verpe
    den urøynde vil ta den røynde i skule
  • leggje alle egga i éi korg
    satse alt på éi moglegheit
    • det er ikkje klokt av ei verksemd å leggje alle egga i éi korg
  • som plomma i egget
    så godt som ein kan ha det;
    svært godt
    • ha det som plomma i egget;
    • ho treivst som plomma i egget
Artikkelside

verpesjuk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. om høne: som går uroleg og kaklar før ho skal verpe
    Døme
    • ei verpesjuk høne
  2. om person: som ynskjer seg barn
    Døme
    • målretta søkje etter ein verpesjuk partnar
Artikkelside

verpar

substantiv hankjønn

Opphav

av verpe (2

Tyding og bruk

Artikkelside

varpe

varpa

verb

Opphav

norrønt varpa ‘kaste’, i tyding 1 frå lågtysk; jamfør verpe (2

Tyding og bruk

  1. forhale (1) (fartøy) med tau, trosse;
  2. Døme
    • varpe veven
  3. refleksivt, om planke: kaste (3, 12) seg, vri seg
Artikkelside

varp

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt varp, i tyding 5 frå lågtysk; av verpe (2

Tyding og bruk

  1. kast (3) med garn, not
  2. i overført tyding: heldig handel, kupp, funn (3)
    Døme
    • gjere eit verkeleg varp på salet;
    • litt av eit varp for tollarane
  3. ihopkasta dunge (1, 1)
  5. tau, trosse til å forhale fartøy med
Artikkelside
Side 1 av 2