Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
115 treff

Nynorskordboka 115 oppslagsord

skil 1

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

norrønt skil n fleirtal; samanheng med skilje (1

Tyding og bruk

  1. skilnad, ulikskap
  2. Døme
    • det store skilet kom med prentekunsten
  3. linje i håret på hovudet som kjem fram når ein stryk det til sida;
    jamfør midtskil
    Døme
    • ha skil på venstre sida
  4. skiljerom mellom trådane i ein vev

Faste uttrykk

Artikkelside

skil 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

same ord som skil (1

Tyding og bruk

rettvis åtferd i høve til andre

Faste uttrykk

  • gjera skil for seg
    gjere nytte for seg
    • han gjorde skil på seg kvar han var
  • gjere rett og skil
    gjere jobben sin;
    fylle oppgåva si
    • ho er oppteken av å gjere rett og skil
  • kome til skils år og alder
    bli vaksen (og fornuftig)
Artikkelside

skile 2

skila

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skila; av skil (1

Tyding og bruk

  1. kjenne, sjå tydeleg;
    Døme
    • eg skilar ikkje vegen
  2. ordne sakene sine;
    gje lovnad om noko i eit testament;
    Døme
    • skile garden til sonen
  3. ha full verdi
    Døme
    • båten er dyr, men skilar for det
Artikkelside

skilje 2

skilja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skilja, opphavleg ‘kløyve’

Tyding og bruk

  1. fjerne eller føre frå kvarandre
    Døme
    • skilje borken frå veden;
    • skilje to som slåst;
    • skilje gutar og jenter
  2. lage grense;
    dele
    Døme
    • høge fjell skil dei to dalane
  3. gjere ulik
    Døme
    • det er mykje som skil dei;
    • det skilde berre tre sekund mellom første- og andremann
  4. gjelde, vedkome
    Døme
    • kva skil det deg?
  5. halde frå kvarandre
    Døme
    • ho kunne ikkje skilje dei frå kvarandre

Faste uttrykk

  • skilje klinten frå kveiten
    skilje det verdilause frå det verdifulle
  • skilje lag
    gå frå kvarandre
  • skilje seg
    • løyse seg opp;
      sprekke
      • fløyten skil seg
    • løyse opp ekteskap
      • han vil skilje seg frå kona si
  • skilje seg av med
    bli kvitt
    • skilje seg av med avfallsstoff
  • skilje seg ut
    • vere ulik andre
      • han tør å skilje seg ut;
      • det er spesielt ei oppleving som skil seg ut
    • løyse seg ut frå noko
      • serum skil seg ut når blod levrar seg
  • skilje ut
    • velje eller pluke ut
      • skilje ut områda som er eigna for utbygging
    • utsondre
      • kroppen skil ut adrenalin og endorfin
Artikkelside

sorteigenskap, sortseigenskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i botanikk: eigenskap som er arveleg og skil ein sort (2) frå andre sortar
Artikkelside

sekundstrid

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

idrettskonkurranse som er så jamn at det berre er sekund (eller svært lite) som skil deltakarane
Artikkelside

skilje ut

Tyding og bruk

Sjå: skilje
  1. velje eller plukke ut
    Døme
    • skilje ut områda som er eigna for utbygging
  2. Døme
    • kroppen skil ut adrenalin og endorfin
Artikkelside

røkl

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som rukl

Tyding og bruk

  1. skrap (2), skrot;
    Døme
    • berre kast røkla
  2. i bunden form: resten, hopen, (dei) andre
    Døme
    • dette skil oss frå røkla

Faste uttrykk

  • heile røkla
    alt eller alle saman
    • han inviterte heile røkla heim;
    • bli kvitt heile røkla
  • mot røkla
    mot alle andre
    • no er det meg mot røkla
Artikkelside

vegg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt veggr; samanheng med vidje

Tyding og bruk

  1. loddrett flate som skil mellom rom;
    loddrett avgrensing av ein bygning utetter
    Døme
    • døra i veggen mellom stova og kjøkkenet;
    • veggene på huset var raudmåla;
    • skodda var tjukk som ein vegg;
    • slikt snakk må ikkje kome utom veggene;
    • renne hovudet mot veggen – møte uovervinnelege hindringar;
    • framlegget er bort i veggene, bort i staur og vegger – meiningslaust;
    • sjå bort i femte veggen – sjå tomt framfor seg
  2. (loddrett) side(flate)
    Døme
    • bukvegg;
    • fjellvegg;
    • sylindervegg

Faste uttrykk

  • møte veggen
    brått gå tom for krefter;
    bli utbrend (2)
  • måle fanden på veggen
    svartmåle stoda eller framtida
  • setja til veggs
    stogga med overtydande argument
  • vegg i vegg
    ved sida av kvarandre
    • vi har budd vegg i vegg heile livet;
    • han arbeider vegg i vegg med meg
Artikkelside

varemerke

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

merke (1, 5) på ei vare ellere teneste som skil henne ut frå andre liknande varer eller tenester;
jamfør logo

Faste uttrykk

  • registrert varemerke
    varemerke som er ført inn i eit register, og som ei verksemd har eineretten til å nytte
Artikkelside
Side 1 av 12