Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 123 oppslagsord

roleg

adjektiv

Opphav

norrønt róligr; av ro (

Tyding og bruk

urørleg, still (2
Døme
- sitje roleg;
- sjøen var roleg
fredeleg
Døme
- ein roleg stad;
- ha ei roleg tid
sorglaus
Døme
- du kan vere heilt roleg
nøktern, tenksam, avslappa, måtehalden, sindig
Døme
- ta meldinga heilt roleg;
- tale roleg og høfleg;
- ein roleg og stø kar
jamn, regelbunden
Døme
- leve eit roleg liv;
- rolege linjer i landskapet;
- rolege fargar;
- elva rann roleg forbi

Artikkelside

spurt

substantiv hankjønn

Opphav

av spurte

Tyding og bruk

rask springing;
sprint (1)
Døme
- han var uslåeleg i spurten;
- springe roleg med spurtar innimellom
særleg i samansetningar: (siste) krafttak
- - innspurt
  - sluttspurt

Artikkelside

sitje, sitte

sitja, sitta

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sitja

Tyding og bruk

kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
Døme
- sitje på ein stol;
- katten sit ute på trappa
setje seg
Døme
- vil du ikkje sitje?
vere plassert
Døme
- sitje øvst ved bordet
vere i verksemd med eller halde på med i sitjande stilling
Døme
- sitje og arbeide
stå roleg, vere i kvilestilling
Døme
- hønene sit på vaglet;
- det sat ei fluge i taket
bu, opphalde seg, vere
Døme
- sitje att med mange barn;
- sitje i fengsel;
- nøkkelen sat i låsen;
- redsla sat i han;
- han sat heime heile dagen;
- ho sat på garden så lenge ho levde;
- lua sat på snei;
- det sit eit godt hovud på den guten
vere fast
Døme
- slå i ein spikar så han sit;
- sjukdomen sat lenge i;
- ha mistanken sitjande på seg
stå føre ei viss verksemd
Døme
- sitje i billettluka;
- sitje i ei nemnd;
- sitje med makta;
- sitje på Stortinget
- brukt som adjektiv:
  den sitjande regjeringa
ha rett storleik;
høve, passe
Døme
- dressen sit som støypt
slite med jamn bruk
Døme
- sitje hol i buksebaken;
- sitje ned ein sofa

Faste uttrykk

sitje ... i det
vere i ei viss økonomisk stode
han sit godt i det;
familien sat svært dårleg i det
sitje att
måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
sitje igjen
sitje igjen
måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
sitje att
sitje inne
vere i fengsel
sitje langt inne
vere vanskeleg å oppnå
sigeren sat langt inne
sitje med
ha eller disponere noko
sitje med armane i kross
vere passiv
sitje modell
posere (2)
sitje ned
setje seg ned
sitje oppe
vere oppe om natta
sitje på
- sitje inne med, ha
- tvihlade på noko
- få skyss
sitje som eit skot
passe perfekt;
vere ein fulltreffar
dressen sit som eit skot;
musikken sat som eit skot

Artikkelside

søt

adjektiv

Opphav

norrønt sǿtr

Tyding og bruk

med behageleg og god smak eller lukt som minner om sukker eller honning;
motsett sur (1)
Døme
- søte kaker;
- safta var litt for søt;
- han kjøpte den søte sjokoladen;
- den søte lukta av jordbær;
- brødet er søtare enn eg er van med
- brukt som adverb:
  kakene smaker søtt;
  det angar søtt av blomstrar
brukt som substantiv: mat med søt smak
Døme
- noko søtt til kaffien;
- han er glad i det søte
som ikkje er sur (2) eller salt (2;
frisk (2, 1), fersk (2)
Døme
- søt mjølk;
- søtt vatn
som er lett å like;
sjarmerande, tiltalande, inntakande
Døme
- ei søt forteljing;
- for ein søt unge!
- den søte, raude sommarkjolen hennar;
- dette huset er verkeleg søtt
som uttrykkjer varme og inderlege kjensler;
kjærleg, varm (6), øm (2)
Døme
- eit søtt kyss;
- han kviskra søte ord i øyret mitt
- brukt i tiltale:
  god natt, søte du
som gjev ei kjensle av hugnad, velvære, fred eller liknande;
god (4), makeleg (1), roleg (2)
Døme
- liggje i sin søtaste søvn;
- søte draumar;
- den søte juletida
- brukt som adverb:
  sove søtt
blid (2), venleg (1), hyggjeleg (2)
Døme
- vere søt mot alle

Faste uttrykk

det søte livet
(etter italiensk la dolce vita) eit liv i fest og luksus
leve det søte livet;
draumen om det søte livet
hemnen er søt
det kjennes godt å gjere opp etter noko ein ser som urett eller krenking
søt musikk
- gjensidig erotisk tiltrekking
  han og ho møtest, og søt musikk oppstår
- noko som vekkjer glede
  tankar om økonomisk rettferd læt som søt musikk
søte bror
(oftast i den uoffisielle forma søta bror);
Sverige, svenskar
Ola og Kari Nordmann dreg over til søta bror for å handle;
nordmannen kom i mål like etter søta bror
søte saker
godteri, slikkeri

Artikkelside

sedat

adjektiv

Opphav

av latin sedare ‘døyve’

Tyding og bruk

sindig (1), roleg (4);

slapp (3), giddelaus;

seintenkt

Døme

sedate personar;
før var ho festløve, no er ho meir sedat

Artikkelside

stadd

adjektiv

Opphav

norrønt staddr; opphavleg perfektum partisipp av ste (

Tyding og bruk

som er i ei viss stode eller ein viss tilstand;
faren, stelt
Døme
- ho er godt stadd;
- slik stadd kom han heim
- - naudstadd
som er komen i mogen alder;
roleg, stø (3

Artikkelside

stabilisator

substantiv hankjønn

Uttale

stabilisaˊtor eller i fleirtal: stabilisaˊtorar eller stabilisatoˊrar

Opphav

av stabilisere

Tyding og bruk

apparat eller innretning som held ein rørleg gjenstand meir stabil eller i ro
Døme
- fly og båtar har stabilisatorar;
- kameraet har innebygd stabilisator
tilsetjingsstoff som skal hindre uynskte kjemiske eller fysiske endringar
noko eller nokon som gjer noko meir stabilt eller roleg
Døme
- landet spela ei viktig rolle som stabilisator i regionen

Artikkelside

steinsens

adverb

Opphav

gammal genitiv av stein (

Tyding og bruk

fullstendig, heilt
Døme
- sitje steinsens roleg
brukt som adjektiv: einaste (2), kløyva
Døme
- ikkje seie eit steinsens ord

Artikkelside

forhalde seg

Tyding og bruk

Sjå: forhalde

oppføre seg;
fare fram;
vere
Døme
- ein lyt forhalde seg roleg;
- saka forheld seg slik dei seier
vere ein samanheng;
ha seg;
vere (3, 7)
Døme
- dersom det faktisk forheld seg slik du påstår, vil det få store konsekvensar

Artikkelside

forhalde

forhalda

verb

Opphav

frå lågtysk og tysk ‘halde tilbake, halde fast ved’

Faste uttrykk

forhalde seg
- oppføre seg;
  fare fram;
  vere
  ein lyt forhalde seg roleg;
  saka forheld seg slik dei seier
- vere ein samanheng;
  ha seg;
  vere (3, 7)
  dersom det faktisk forheld seg slik du påstår, vil det få store konsekvensar
forhalde seg til
- ta stilling til;
  ta omsyn til;
  handtere (3)
  forhalde seg til realitetane;
  dei måtte forhalde seg til mykje informasjon samstundes;
  noko som er vanskeleg å forhalde seg til
- ha eit visst forhold (4) til;
  relatere til
  variablane forheld seg til kvarandre som det går fram av formelen

Artikkelside

Resultater per side: