Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 96 oppslagsord

underordna

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av underordne

Tyding og bruk

  1. som har eller gjeld ei lågare stilling (utan særleg avgjerdsmakt)
    Døme
    • ein underordna funksjonær;
    • (dei) overordna og (dei) underordna i firmaet;
    • ei underordna stilling
  2. som rangerer eller sorterer under (noko anna);
    Døme
    • vere underordna lova;
    • gruppa er underordna ein større samskipnad
  3. i språkvitskap: som er eit avhengig ledd i ein større heilskap
    Døme
    • undersetningar er underordna setningar
  4. mindre viktig
    Døme
    • eit underordna spørsmål;
    • vere av underordna verdi
Artikkelside

treverk

substantiv inkjekjønn

Opphav

av verk (2

Tyding og bruk

det (av ein heilskap) som er av tre (1, 2)
Døme
  • alt treverket brann opp, berre murane stod att
Artikkelside

totalitet

substantiv hankjønn

Opphav

av total (3

Tyding og bruk

heilskap(sbilete)
Artikkelside

tektonisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå latin tectonicus ‘som gjeld bygging’, av gresk tektonikos av tekton ‘tømrar, byggmeister’; jamfør arkitekt

Tyding og bruk

  1. som gjeld oppbygginga av jordskorpa
    Døme
    • tektonisk rørsle, jordskjelv
  2. i arkitektur og kunst: som gjeld formgjeving der ein medvite smeltar saman dei einskilde konstruktive ledda til ein heilskap
    Døme
    • tektonisk eller atektonisk form
Artikkelside

system

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘samanstilling’

Tyding og bruk

  1. gruppe av mindre einingar som lagar ein samordna eller samverkande heilskap
  2. planfast samanstilling eller oversyn;
    heilskap ordna etter visse prinsipp;
    Døme
    • ordne noko etter eit fast system;
    • setje noko i system
  3. oppbygging, organisering
    Døme
    • samfunnssystem;
    • det politiske systemet vårt byggjer på folkestyre og parlamentarisme

Faste uttrykk

  • geologisk system
    heilskap av fossilførande bergarter frå ein geologisk periode
Artikkelside

syntese

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk; av syn- og tese

Tyding og bruk

  1. sameining av eit mangfald til ein heilskap;
    motsett analyse (1)
  2. i kjemi: framstilling av meir kompliserte stoff ut frå grunnstoff (1) eller enklare sambindingar
Artikkelside

symmetri

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk eigenleg ‘sammål’ og -metri

Tyding og bruk

samsvar mellom to delar av same lekamen som er slik at dei kan oppfattast som spegelbilete av kvarandre;
ytre samsvar mellom dei einskilde delane av ein heilskap
Artikkelside

symfoni

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘samklang’ og -foni

Tyding og bruk

  1. verk for orkester som har fleire (oftast fire) satsar
  2. skiftande, men samverkande heilskap
    Døme
    • målarstykket var ein symfoni av fargar
Artikkelside

sund 3, sunder

adverb

Opphav

norrønt sundr

Tyding og bruk

i uttrykk

Faste uttrykk

  • i sund
    om ein heilskap: i stykke, ut frå kvarandre
Artikkelside

segment

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin av secare ‘skjere’

Tyding og bruk

  1. i geometri: del av sirkelflate som blir avgrensa av ein korde og den bogen som korden skjer av
  2. i geometri: del av ein lekam som blir avgrensa av eit plan og ei krum flate
  4. i språkvitskap: eining i ein heilskap, utsnitt av talestraumen, til dømes ein fon
Artikkelside
Side 8 av 10