Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 111 oppslagsord

pinne 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt pinni

Tyding og bruk

  1. lite og smalt stykke av tre eller anna materiale;
    Døme
    • fuglen sit på ein pinne;
    • ete sushi med pinnar
  2. noko som minner om ein pinne (1, 1), liten fisk eller liknande
    Døme
    • ingen storfisk, berre nokre pinnar
  3. liten dram eller matbit;
    Døme
    • ta seg ein pinne
  4. liten kjøt- eller fiskerett ved sida av eller etter eit grautmåltid;
    jamfør grautpinne
  5. brukt som etterledd i samansetningar: skrøpeleg eller småleg person;

Faste uttrykk

  • bli ein pinne i likkista til nokon
    bli årsak til at nokon dør
  • dette av pinnen
    bli overraska
  • full pinne
    stor fart;
    maksimal yting
    • her blir det full pinne frå starten;
    • vi gav full pinne på dei siste etappane
  • ikkje leggje to pinnar i kross
    la vere å hjelpe til, ikkje lyfte ein finger
  • kjærleik på pinne
    sukkertøy festa på ein pinne
  • stiv som ein pinne
    svært stiv;
    urørleg
    • ho vart ståande stiv som ein pinne og venta på kva som ville kome
  • stå på pinne for nokon
    gjere alt som ein annan ynskjer
  • vandrande pinne
  • vippe av pinnen
    • skuve til sides;
      fortrengje
      • heimelaget let seg ikkje vippe av pinnen
    • gjere forvirra
      • mange blir vippa av pinnen av ny teknologi
  • vippe pinne
    barneleik: støyte ein pinne av garde med ein annan pinne så langt som mogleg, og utan at motparten fangar han
Artikkelside

plage 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt plága, gjennom lågtysk; frå latin ‘hogg, slag’

Tyding og bruk

noko eller nokon som er årsak til liding
Døme
  • gikt og andre plager;
  • ho var ei plage for andre

Faste uttrykk

  • død og plage
    brukt i utt for å uttrykkje forarging
Artikkelside

høne

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt hǿna

Tyding og bruk

  1. hoe av arten tamhøns eller ulike andre arter av hønsefuglar
    Døme
    • ha høner;
    • kaklande høner;
    • hanen spankulerer midt i flokken av høner
  2. hann og hoe av fuglearter som ikkje høyrer til ordenen hønsefuglar
  3. i namn på insekt

Faste uttrykk

  • blind høne finn også korn
    ein person utan føresetnader kan også slumpe til å finne det rette
  • egget vil lære høna å verpe
    den urøynde vil ta den røynde i skule
  • gå den vegen høna sparkar
    gå dårleg, gå til atters
  • ha ei høne å plukke med nokon
    ha noko uoppgjort med nokon
  • kva kom først av høna og egget?
    retorisk spørsmål brukt for å uttrykkje uvisse om tilhøve mellom årsak og verknad
    • det blir som spørsmålet om høna og egget
Artikkelside

kva kom først av høna og egget?

Tyding og bruk

retorisk spørsmål brukt for å uttrykkje uvisse om tilhøve mellom årsak og verknad;
Sjå: høne
Døme
  • det blir som spørsmålet om høna og egget
Artikkelside

hovudårsak

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

viktigaste årsak
Døme
  • pengemangel var ei hovudårsak til at det gjekk så dårleg
Artikkelside

hovudkjelde

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. viktigaste kjelde (3) til opplysningar, informasjon og liknande
    Døme
    • intervju med dei overlevande var hovudkjelda til forfattaren
  2. viktigaste årsak eller utgangspunkt for noko
    Døme
    • fabrikken er hovudkjelda til forureininga;
    • hovudkjelda vår til D-vitamin er solskin
Artikkelside

hormonell

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld, høyrer til hormon
    Døme
    • hormonelle forstyrringar
    • brukt som adverb
      • funksjonen er hormonelt regulert
  2. som har hormon som årsak
    Døme
    • hårtapet er hormonelt;
    • han var sint og hormonell
Artikkelside

liggje bak

Tyding og bruk

i overført tyding: vere (løynd) føresetnad, årsak, grunn, føremål eller liknande;
Sjå: bak
Døme
  • det ligg noko meir bak denne avgjerda;
  • eg veit ikkje kva som ligg bak
Artikkelside

gje støyten til

Tyding og bruk

vere utløysande årsak til, gje startsignal til;
Sjå: støyt
Artikkelside

få snøballen til å rulle

Tyding og bruk

vere årsak til at noko (ei sak) får stadig større omfang;
Sjå: snøball
Artikkelside
Side 6 av 12