Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 69 oppslagsord

nullpunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. fast utgangspunkt på ein målestokk eller på ein skala
    Døme
    • termometeret stod nær nullpunktet
  2. i overført tyding: lågaste nivå for prosess, utvikling eller liknande
    Døme
    • humøret var på nullpunktet

Faste uttrykk

  • absolutt nullpunkt
    lågaste temperatur som er mogleg, -273,15 °C
Artikkelside

heksakord

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk khorde ‘streng’

Tyding og bruk

i mellomaldermusikk: skala (1) på seks tonar
Artikkelside

målestokk, målstokk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. linjal med skala for lengdemåling;
  2. noko som tener til samanlikning;
    Døme
    • med eiga erfaring som målestokk
  3. forhold mellom ei viss lengd på eit kart, ei teikning eller liknande og tilsvarande lengd i røynda;
  4. linje som viser målestokk (3) på kart, teikning eller liknande;
  5. Døme
    • produsere i stor målestokk
Artikkelside

målestav

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. stav med skala for lengdemåling;
  2. noko som tener til samanlikning;
    Døme
    • dei var rike etter målestaven i datida;
    • bruke fråværestatistikken som målestav på helsetilstanden
  3. forhold mellom ei viss lengd på eit kart, ei teikning eller liknande og tilsvarande lengd i røynda;
    Døme
    • biletet av fuglen er i målestav 1 : 3;
    • ein modell i full målestav;
    • når målestaven på kartet er 1 : 50 000, svarer 1 cm på kartet til 50 000 cm, dvs. 500 m, i terrenget
  4. linje som viser målestav (3) på kart, teikning eller liknande;
  5. Døme
    • ein produksjon i stor målestav
Artikkelside

ekvivalensskala

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

skala (3) som blir nytta for å måle ekvivalens
Artikkelside

lønsregulativ, lønnsregulativ

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

regulativ som mellom anna inneheld ein skala som viser kva løn dei ulike stillingane (i stat og kommune) har
Artikkelside

leietone

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tone som leier opp mot grunntonen;
sjuande tone i ein skala
Artikkelside

kvart 1

substantiv hankjønn

Opphav

av latin quartus ‘den fjerde’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kjøpe ein kvart av ein gris;
    • det tok ein og ein kvart time
  2. om klokkeslett: 15 minutt før eller etter ein heil time
    Døme
    • klokka kvart over eitt;
    • vi må gå kvart på fire
  4. fjerde tone i ein diatonisk skala;
    intervall på tre steg i ei tonerekkje
  5. a-streng på fiolin eller fele
  6. i fekting: hogg eller støyt mot høgre sida på motstandaren og den tilsvarande paraden
Artikkelside

kvint

substantiv hankjønn

Opphav

av latin quintus ‘den femte’

Tyding og bruk

  1. femte tonesteg i ein diatonisk skala;
    intervall som svarer til fire steg i ei diatonisk tonerekkje
  2. høgaste streng på ein fiolin
  3. i fekting: hogg eller støyt retta lågt mot venstre side;
Artikkelside

kromatisk

adjektiv

Opphav

frå gresk , av khroma ‘farge’

Tyding og bruk

  1. i musikk: som går i eller er delt inn i halvtonesteg
    Døme
    • kromatisk munnspel;
    • kromatisk skala
  2. i fysikk: som gjeld fargar og fargespreiing
    Døme
    • kromatisk avvik
Artikkelside
Side 3 av 7